Op deze pagina plaatsen wij artikelen uit de media. Hiermee is niet gezegd dat de inhoud altijd onze visie en mening vertegenwoordigt. Wij doen dit echter om u te informeren over de actuele berichten over het pensioenstelsel. Wat ons beweegt en waar wij achter staan kunt u op verschillende plaatsen, zoals in de nieuwsbrief, op de website vinden.
VOLKSKRANT
Pensioenen nauwelijks verhoogd: niet alleen lage rente zit fondsen in de weg, ook zijn er zorgen over het nieuwe stelsel
De pensioenen bij de vijf grootste fondsen van Nederland gaan volgend jaar niet tot nauwelijks omhoog. De lage rente speelt de fondsen parten, en ze willen in de aanloop naar het nieuwe pensioenstelsel geen risico nemen.
Hessel von Piekartz is politiek verslaggever van de Volkskrant en schrijft over pensioenen en sociale zekerheid.
30 november 2024
Ieder jaar moeten Nederlandse pensioenfondsen bepalen of het verantwoord is om de pensioenen te laten stijgen en ze, als het even kan, in de pas te laten lopen met de prijzen en de lonen. En ieder jaar is dat geen sinecure: de fondsen moeten kijken naar de ontwikkelingen op de financiële markt en rekening houden met de gezondheid van het eigen fonds.
Die berekening is er niet makkelijker op geworden nu de fondsen zich ook moeten voorbereiden op een overgang naar het nieuwe stelsel. Om die transitie, die alle fondsen voor januari 2028 moeten hebben afgerond, zo soepel mogelijk te laten verlopen en te voorkomen dat mensen erop achteruitgaan, is het extra belangrijk dat de boel op orde is.
Belangen van miljoenen pensioendeelnemers voor een habbekrats verkwanseld
Antonie Kerstholt Econoom en Jurist BNN VARA
Omtzigt verkocht zijn ziel aan pensioenfondsen vanwege financiële paragraaf hoofdlijnenakkoord
Pieter Omtzigt was het boegbeeld van verzet tegen de invoering van de Wet toekomst pensioen (Wtp). Op zijn site verwoordde hij de bezwaren in mei 2023 glashelder. Kort voor de totstandkoming van het hoofdlijnenakkoord heeft hij zijn verzet laten varen. Voor een kleine som geld: naar schatting 25-30 miljard, uitgesmeerd over meerdere jaren die de pensioenfondsen aan de informateurs Van Zwol en Dijkgraaf hadden aangeboden om rust in de pensioensector te kunnen borgen in de transitiefase naar het nieuwe pensioenstelsel.
Uit het eindverslag van de informateurs Van Zwol en Dijkgraaf aan de Tweede Kamer van 16 mei 2024 blijkt dat de pensioenfederatie (de branchevereniging van alle pensioenfondsen) en de bestuursvoorzitter van het ABP bij de informateurs langs zijn geweest. Met een slim en geslepen voorstel om rust in de sector te kunnen verkrijgen na alle gegronde ophef van PVV, BBB en vooral van NSC-leider Omtzigt over de talrijke tekortkomingen en risico’s van deze wet voor alle pensioendeelnemers in Nederland.
‘Slapers worden wakker in een casino’
Pensioen Pro 26 november 2024
Bij invaren kan de pensioenopbouw van slapers met ruim een derde dalen. Sociale partners noemen dat toch evenwichtig. Volgens Adri van der Wurff omdat slapers doorgaans niet aan tafel zaten bij de gesprekken over de nieuwe regeling.
Het mooie van jarenlang columnist zijn, is dat je weleens gelijk krijgt. Ooit schreef ik, in 2018, een column over de slapers. En ik schreef over het kansspel dat we tegenwoordig pensioen noemen. Maar dat de combinatie van die twee onderwerpen zo giftig uitpakt, geeft me toch geen lekker-zie-je-nou-wel! -gevoel.
Volgens de laatste DNB-cijfers hebben pensioenfondsen ruim 8.3 miljoen gewezen deelnemers, oftewel slapers in de boeken. Vanwege dubbeltellingen van personen noemen we het slaperspotjes. Hoeveel aan pensioenvoorzieningen al die slaperspotjes samen vertegenwoordigen, is niet te vinden op de DNB-site. Maar in de jaarverslagen 2023 van de drie koplopers, de fondsen die als eerste overgaan op het nieuwe stelsel, valt dat wel te lezen.
Het Financieele Dagblad
Verzekeraars zien gouden pensioenbergen, maar moeten geduld hebben
27 oktober 2024 – Maaike Noordhuis
Voor kleine ondernemingspensioenfondsen is de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel te complex en te kostbaar. Verzekeraars verwachten dat ze hiervan kunnen profiteren, als die pensioenfondsen besluiten alle activa en administratie aan hen over te dragen. Maar de markt voor buy-outs loopt nog niet bepaald storm.
In het kort
- Overgang naar nieuw pensioenstelsel zet kleine fondsen onder druk en de kosten stijgen.
- Verzekeraars hopen op miljarden uit buy-outs, maar deals komen traag op gang.
- Complexe besluitvorming en marktonzekerheid vertragen de overstap naar verzekeraars.
Aan de bestuurstafels van veel kleine pensioenfondsen wordt deze maanden druk vergaderd over de toekomst. Want met de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel belanden pensioenfondsen zoals bijvoorbeeld die voor oud-werknemers van Nedlloyd, Kas Bank en groothandel Makro bij een existentiële kwestie: waartoe zijn wij op aarde?
Volgens de Wet toekomst pensioenen (Wtp) moeten alle pensioenfondsen voor 1 januari 2028 zijn overgegaan op het nieuwe pensioenstelsel. Een van de belangrijkste veranderingen in dat nieuwe stelsel is dat er niet langer sprake is van toegezegde uitkeringen, maar van persoonlijke pensioenpotjes, waarbij de uitkering afhangt van premie-inleg en beleggingsresultaten. Het is de grootste financiële hervorming in Nederland ooit: er wordt zo’n €1700 mrd aan pensioenvermogen overgeheveld.
Pensioen Pro artikelen
‘Verwerking echtscheidingen potentieel hoofdpijndossier’
7 oktober 2024
Veel echtscheidingsgegevens zijn nog niet verwerkt in de pensioenadministratie, waarschuwen drie actuarissen. Volgens hen hebben fondsen een enorme inhaalslag te maken en kunnen ze pas invaren als die achter de rug is.
Volgend jaar gaan de eerste pensioenfondsen over naar het nieuwe pensioenstelsel. Vanaf dat moment wordt ook het collectieve pensioenvermogen van zo’n € 1.800 mrd over zo’n tien miljoen individuele deelnemers verdeeld. Dit invaren is een van de grootste financiële operaties ooit. Vandaar dat DNB veel aandacht vraagt voor het op orde brengen van de datakwaliteit, die nodig is om bij invaren tot een correcte vermogensverdeling te komen. Die verdeling moet in één keer goed zijn. Daarna is het vermogen verdeeld en is er geen weg terug.
Anders gezegd: van een geklutst ei kun je wel roereieren bakken, maar van roereieren maak je nooit meer een geklutst ei.
FD
Opname groot bedrag uit eigen pensioenpot stap dichterbij
Martine Wolzak – 8 okt 2024
Als de Eerste Kamer nu ook instemt met het wetsvoorstel, gaat de mogelijkheid voor een zogeheten ‘bedrag ineens’ op zijn vroegst volgende zomer in. Wie voor die tijd met pensioen is gegaan, kan er geen gebruik meer van maken.
De Tweede Kamer heeft voor de mogelijkheid gestemd om 10% van het eigen pensioen in één keer op te mogen nemen. Daarmee is die optie vijf jaar nadat daarover afspraken zijn gemaakt in het pensioenakkoord, een stap dichterbij gekomen. Een voorstel van het CDA om dit bedrag uit te zonderen bij het vaststellen van toeslagen kreeg uiteindelijk bijna geen steun.
Oorspronkelijk was het plan dat iedereen die na 2021 zou pensioneren, op de pensioendatum maximaal 10% van het eigen pensioen in één keer op de bankrekening kon laten bijschrijven. Dat gaat al snel om duizenden, of zelfs tienduizenden euro’s. Maar door de complexiteit van het wetsvoorstel is de behandeling met jaren vertraagd. Als de Eerste Kamer nu ook instemt, gaat de mogelijkheid voor een zogeheten ‘bedrag ineens’ op zijn vroegst volgende zomer in. Wie voor die tijd met pensioen is gegaan, kan er geen gebruik meer van maken.
Verlies toeslagen
Een oorzaak van de vertraging was de zorg bij Kamerleden over het verlies van toeslagen wanneer mensen kiezen voor het zogeheten bedrag ineens. Inkomensinstituut Nibud en pensioenfondsen hebben voorgerekend dat bij lagere inkomens door belastingen en verlies van toeslagen soms maar 20% van het bruto bedrag overblijft om te besteden. Zij waarschuwden de Kamer dat lang niet iedereen zich dat voldoende zal realiseren.
Het CDA kwam daarom twee weken geleden tijdens het debat over het wetsvoorstel in de Tweede Kamer met een voorstel om de 10% niet te laten meetellen bij het vaststellen van toeslagen in dat jaar. Dat kon op sympathie rekenen van een Kamermeerderheid, maar bleek voor nieuwe grote uitvoeringsproblemen te zorgen. De Dienst Toeslagen noemde de uitzondering ‘foutgevoelig en arbeidsintensief’. Die waarschuwing blijkt een meerderheid ter harte te hebben genomen.
Tot nog toe is het opnemen van een bedrag uit het eigen pensioenvermogen in Nederland niet toegestaan. Het met belastingvoordeel door premies en beleggingsrendement opgebouwde pensioenvermogen mag alleen in levenslange maandelijkse uitkeringen worden uitbetaald. Als er bij overlijden geld over is, wordt dat door het fonds gebruikt voor de pensioenen van mensen die langer leven dan verwacht.
FD
Analyse
Tienduizenden euro’s ‘graaien’ uit je eigen pensioenpot, komt het er nog van?
3 oktober 2024 – Maaike Noordhuis – Martine Wolzak
Voor de meeste mensen is hun pensioen het grootste vermogen dat zij ‘hebben’. Zomaar geld uit die pot halen mag alleen niet. Dat zou gaan veranderen, maar ook na vijf jaar bedenktijd worstelt de politiek nog met dit plan.
Er komt ook na het pensioenakkoord geen echt persoonlijk pensioenpotje waar mensen helemaal zelf over mogen beslissen. Foto: Jeffrey Groeneweg/ANP
In het kort
- In het pensioenakkoord is afgesproken om keuzevrijheid aan het stelsel toe te voegen.
- Wie met pensioen gaat zou het recht krijgen op dat moment tot 10% van het pensioenvermogen ‘ineens’ op te nemen.
- Dat gaat al snel om tienduizenden euro’s, en de belangstelling is dan ook groot.
- Maar de politiek kan er maar geen knoop over doorhakken.
‘Ik weet niet of de regering dit voorstel helemaal zelf verzonnen zou hebben’, zei minister Eddy van Hijum (NSC) vorige week in de Tweede Kamer. ‘Dat zeg ik maar heel eerlijk.’ De nieuwe minister van Sociale Zaken stond daar om de Wet bedrag ineens te verdedigen, een erfenis van het pensioenakkoord. Die geeft werknemers het recht om eenmalig, en alleen op het moment dat zij met pensioen gaan, 10% van hun pensioenvermogen op hun bankrekening te laten storten. Dat kan om enorme bedragen gaan, duizenden tot tienduizenden euro’s bruto.
Een leuk extraatje dus. Maar door belastingen, of verlies van toeslagen, kan daar een stuk minder van overblijven. En de maandelijkse pensioenuitkering valt de rest van je leven zo’n 10% lager uit. Het is dus een (dure) sigaar uit eigen doos.
De vraag is of iedereen dat goed begrijpt. De Tweede Kamer is bang dat mensen de verkeerde keus maken en in financiële problemen komen. Tegelijkertijd kijken er ook mensen reikhalzend uit naar de invoering van dit wetsvoorstel, op zijn vroegst per 1 juli volgend jaar: een enkeling heeft de pensionering er zelfs voor uitgesteld. Zij willen de vrijheid om zélf over het geld te beschikken. Van Hijum: ‘Zie hier de worsteling van deze minister’. En van de Kamerleden, die volgende week over de wet moeten stemmen.
Het is alweer ruim vijf jaar geleden dat vakbonden, werkgevers en kabinet het pensioenakkoord sloten. Met de mogelijkheid om 10% uit de pensioenpot op te nemen, wilden zij wat keuzevrijheid toevoegen aan een pensioenstelsel dat vooral verplichtingen kent. Dat was onderdeel van het grote poldercompromis: pensioen wordt persoonlijker, maar er komt geen echt persoonlijk pensioenpotje waar mensen helemaal zelf over mogen beslissen.
FD
Opnieuw uitstel voor recht op geld opnemen uit eigen pensioenpot
10 sept – Martine Wolzak
Minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken) stelt invoering van de mogelijkheid om een bedrag ineens uit de pensioenpot op te nemen opnieuw uit. Foto: ANP / Robin Utrecht
In het kort
- De mogelijkheid om bij pensionering 10% ineens op te nemen, zou er al in 2021 komen.
- Het kabinet stelt invoering nu wéér uit, van 1 januari naar juli volgend jaar.
- Wie voor die tijd pensioneert, mist deze boot.
Wéér wordt de mogelijkheid om 10% ineens uit de eigen pensioenpot op te nemen uitgesteld, van 1 januari naar juli volgend jaar. Met het nieuwe uitstel door minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid loopt de vertraging op naar bijna vijf jaar.
De NSC-minister vindt dat hij niet anders kan, omdat de Tweede Kamer het aangepaste wetsvoorstel op zijn vroegst eind deze maand behandelt. Pensioenuitvoerders hebben daarna nog ten minste zes maanden nodig om zich op de invoering voor te bereiden.
Het nieuwe pensioenstelsel moet een nooduitgang krijgen
Wynia’s Week van 3 augustus 2024 – Eduard Bomhoff
Een Olympische boogschutter die twee dagen niet helemaal goed schiet, moet naar huis. Maar als de president van De Nederlandsche Bank nu al dertien jaar misschiet, gebeurt er niets. Hoewel er door gokpartijen 130 miljard euro is weggegooid bij de pensioenfondsen, er een onmogelijke pensioenwet geforceerd aan de sector is opgelegd, er in de persoon van Frank Elderson een foute man naar de ECB in Frankfurt is gestuurd en er overbodig personeel is aangetrokken voor ‘biodiversiteit’. En dat alles terwijl DNB in 2023 ook nog eens 3,5 miljard euro verlies leed.
VOLKSKRANT
column
Komt het nog goed met het nieuwe pensioenstelsel?
Peter de Waard 1 augustus 2024
Carola Schouten wordt de nieuwe burgemeester van Rotterdam. Haar reputatie als verbinder heeft ze mede te danken aan de wijze waarop ze de Wet toekomst pensioenen door de beide Kamers van de Staten-Generaal loodste.
Het was niet alleen een van de meest complexe dossiers , maar ook een van de heetste aardappelen in een snel vergrijzend polderland. Vijftien jaar was erover gesteggeld tussen werknemers, werkgevers, de overheid, talrijke lobbyisten en een leger van gepensioneerden die allemaal de wijsheid in pacht hadden, zich onrechtvaardig voelden behandeld en zeeën van tijd hadden om zich erin te verdiepen en ermee te bemoeien.
PensioenPro
Opinie
‘Stelselhervorming amper uit te leggen aan buitenstaander’
Gepubliceerd op: 31 juli 2024
De Nederlandse pensioenhervorming is een zeer complexe drievoudige overgang. Voor de uitleg wordt gevlucht naar versimpelingen als ‘individuele potten’, ‘nooit meer herverdelen’ en ‘iedereen gaat erop vooruit’. Dit gaat botsen op de realiteit, schrijft Benne van Popta.
Benne van Popta
ICPM – een wereldwijd platform van pensioenfondsbestuurders en uitvoeringsdirecteuren – hield in juni zijn halfjaarlijkse Discussieforum in Utrecht. Aan mij werd gevraagd de Nederlandse pensioenhervorming aan de buitenlanders uit te leggen.
Is de pensioenhervorming in Nederland anders dan in andere landen? In algemene zin is de hervorming in Nederland zeer vergelijkbaar met wat er in andere landen gebeurt. Zoomen we echter in, dan zien we drie specifieke Nederlandse invullingen.
De kern van de internationale veranderingen is dat er minder economische ruimte is voor hogere pensioenuitkeringen en minder economische (en politieke) mogelijkheden voor risicodeling. Niemand wil de steeds hogere prijs van risicodeling meer dragen, dus komen we uit bij de individuele deelnemer als risicodrager in last resort.
De Telegraaf
FNV dreigt pensioenakkoord op te blazen met eis om AOW-leeftijd terug te draaien naar 65 jaar
LEON BRANDSEMA EN CONNIE DE JONGE
FINANCIEEL
Vakbond FNV is het zat dat er nog steeds geen nieuwe regeling is waardoor mensen met een zwaar beroep eerder kunnen stoppen met werken. De bond dreigt terug te komen op de afspraken in het pensioenakkoord. „Als overheid en werkgevers hun deel niet nakomen, willen we de AOW-leeftijd terug naar 65.”
© ANP Actievoerders verzamelen zich in mei 2019 op het Malieveld in de aanloop naar de landelijke actiedag. Vakbonden CNV, FNV en VCP riepen op om op grote schaal te gaan staken om hun pensioenwensen kracht bij te zetten.
Dat zegt Piet Rietman, de man die in het bestuur van de FNV over de pensioenen gaat. Hij steekt zijn frustratie niet onder stoelen of banken. „We zijn na een jaar praten over het vroegpensioen nog geen moer verder. Wij hopen dat de werkgevers en de overheid eieren voor hun geld kiezen. Uiteindelijk is een betere zwaarwerk-regeling stukken minder ingrijpend voor ze dan de AOW naar 65. Aan hun de keuze. Anders gaan we de leden oproepen daarvoor in actie te komen.”
Om dat voor elkaar te krijgen moet de vakbond wel de politiek aan zijn zijde krijgen. De stijging van de AOW-leeftijd is inmiddels goedgekeurd door de Eerste en Tweede Kamer. Om terug naar 65 jaar te gaan is een wetswijziging nodig.
Financieel Dagblad
Pensioenfondsen staan er financieel beter voor dankzij oplopende rente
18-07-2024 – Maaike Noordhuis
Ook het pensioenfonds voor zorgmedewerkers kan zich verheugen op een goede financiële positie. Foto: Robin Utrecht/ANP
In het kort
- De grootste vijf pensioenfondsen verbeterden hun financiële positie in het tweede kwartaal.
- Dankzij oplopende rente steeg de zogeheten dekkingsgraad tot gemiddeld 115,8%.
- Op basis van de dekkingsgraad bepalen pensioenfondsen in hoeverre de pensioenen van deelnemers omhoog kunnen.
De vijf grootste pensioenfondsen van Nederland hebben in het tweede kwartaal hun financiële positie weten te verbeteren dankzij de oplopende rente. Dat is goed nieuws voor deelnemers en gepensioneerden. Hoe gezonder een pensioenfonds is, hoe groter de kans is op een verhoging van hun pensioen.
Bovendien zal de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel voor de fondsen soepeler verlopen als ze er financieel goed voorstaan. Toch houden ze een slag om de arm. ‘We leven in een turbulente wereld vol conflicten’, zegt bestuursvoorzitter Eric Uijen van pensioenfonds PME, dat op 1 januari 2026 wil overgaan op het nieuwe stelsel. ‘In anderhalf jaar tijd kan er nog veel gebeuren.’
VOLKSKRANT
COLUMN
Bijstand en AOW worden losgekoppeld van minimumloon, de naoorlogse welvaartsstaat definitief afgebroken
Peter de Waard 18 juni 2024
Het was het puntje op de i van de naoorlogse welvaartsstaat. Op 1 juli 1974 werd onder het kabinet-Den Uyl een akkoord bereikt over een bestaansminimum voor alle Nederlanders. De netto AOW en de bijstand werden gekoppeld aan het netto minimumloon, dat vijf jaar daarvoor was ingevoerd. Als het wettelijk minimumloon met 4 procent steeg, gingen ook deze uitkeringen met eenzelfde percentage omhoog.
Financieel Dagblad
Regeringscommissaris: deadline voor overgang naar nieuwe pensioenstelsel is haalbaar
19 juni 2024 – Maaike Noordhuis
Regeringscommissaris Fieke van der Lecq is optimistisch over de voortgang die de sector maakt met de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel per 1 januari 2028. ‘Het glas is wat mij betreft meer dan halfvol.’
Fieke van der Lecq. Foto: Joke Schut
In het kort
- Regeringscommissaris transitie pensioenen Fieke van der Lecq presenteert woensdag haar eerste rapport over de voortgang van de pensioentransitie.
- In tegenstelling tot berichten van De Nederlandsche Bank en uit de sector ziet zij nu geen reden de deadline te verschuiven.
- Wel wijst ze op knelpunten, waaronder onderhandelingen met sociale partners en plannen van pensioenfondsen die incompleet bij de toezichthouder worden aangeleverd.
Er is op dit moment geen reden om de deadline voor de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel uit te stellen. Hoewel er nog wel wat obstakels weggenomen moeten worden, lijken alle pensioenfondsen voor 1 januari 2028 over te kunnen, aldus regeringscommissaris transitie pensioenen Fieke van der Lecq. ‘Het glas is wat mij betreft meer dan halfvol.’
Van der Lecq presenteert woensdag haar eerste rapport over de voortgang die de pensioensector maakt met de overgang naar het nieuwe stelsel. Het rapport komt iets meer dan een jaar nadat de Wet toekomst pensioenen werd aangenomen door de Eerste Kamer. De regeringscommissaris is optimistischer dan de berichten die de afgelopen maanden via de sector naar buiten druppelden.
Financieel Dagblad
Ed Groot
Leuk of niet, pensioenfondsen moeten terug in hun hok
12 juni 2024
Hoe moeten onze pensioenfondsen beleggen? Is dan maatgevend wat deelnemers willen volgens enquêtes van de pensioenfondsen zelf? Of ligt het primaat bij de politiek?
Die vraag is brandend actueel. Zo blijkt volgens ’s lands grootste pensioenfonds ABP uit eigen enquêtes dat 61% van de deelnemers ‘het belangrijk vindt dat het ABP duurzaam en verantwoord belegt’. Vorige week echter nam de Tweede Kamer een motie aan met tegenovergestelde strekking. Die motie van VVD-Kamerlid Thierry Aartsen spreekt uit dat ‘het niet de primaire taak is van fondsen om activistisch of ideëel te beleggen’ en dat een ‘koopkrachtig pensioen altijd centraal moet staan’. De motie kreeg steun van maar liefst 103 Kamerleden, bestaande uit VVD, PVV, NSC, BBB, CDA, SGP, CU, Forum en Ja 21.
BNR Nieuwsradio
Economie •10 jun 14:33
Nieuw pensioenstelsel kost fondsen bergen met geld: ‘Deelnemers betalen prijs’
Auteur: Lotte van Coevorden
Pensioenuitvoerders lijden aanzienlijke verliezen, wat resulteert in hogere kosten per deelnemer. Dat schrijft De Telegraaf. Het Fonds voor de metaalsector zag de kosten per deelnemer vorig jaar stijgen naar 132 euro, terwijl deze een jaar eerder nog minder dan 100 euro bedroegen.
Arno Eijgenraam, voorzitter van de Stichting Koopkrachtig Solidair Pensioen, wijst op het nieuwe pensioenstelsel als belangrijkste oorzaak van de toegenomen kosten. ‘Op dit moment zijn we bezig met een grote transitie, waarbij er allerlei nieuwe dingen opgezet en bedacht moeten worden.’ Eijgenraam verwacht dat deze kostenstijging nog enkele jaren zal aanhouden vanwege de omvangrijke operatie. ‘Over een jaar of drie, vier, verwacht ik dat het zal normaliseren, maar wel op een hoger niveau dan we gewend zijn.’
Lees ook | Coalitiepartijen willen verbod op activistisch beleggen: ‘Echt verwerpelijk’
De uiteindelijke kosten worden door de deelnemers gedragen, wat invloed kan hebben op hun pensioen. Het nieuwe pensioen zal wat lager uitvallen als de kosten hoger zijn, ‘maar omdat je niet weet hoe het anders zou zijn, merk je daar als deelnemer niet veel van’, legt Eijgenraam uit.
Schaalvergroting
De mogelijke rol van schaalvergroting in het beheersen van de kosten blijft een complex vraagstuk, benadrukt de voorzitter. ‘Schaalvergroting kan wat eenmalige kosten besparen, maar als je heel groot wordt, kunnen zaken onoverzichtelijker worden en langer duren om op te lossen.’ Wat dat onder de streep betekent, durft Eijgenraam daarom niet te zeggen.
Verder heeft Eijgenraam ontdekt dat er een rekenfout zit in het huidige model. ‘Als je die eruit haalt, blijkt het mogelijk een koopkrachtig en zeker pensioen te leveren voor de bestaande kosten.’ Om die reden zal hij met Tweede Kamerlid Agnes Joseph praten over het bouwen van een derde pensioencontract dat dit realiseert.
Financieel Dagblad
Analyse • 5 juni 15:19
Vijf jaar later: nog (te) veel hordes voor pensioenhervorming
Maaike Noordhuis – Martine Wolzak
‘Na jaren dubben gaan we doén’, zei toenmalig minister van Sociale Zaken Wouter Koolmees toen hij op de kop af vijf jaar geleden het zwaar bevochten pensioenakkoord sloot. Maar ook na het akkoord waren er nog heel wat hordes te nemen. Hoe staat het daar nu mee?
Den Haag 5 juni 2019: sociale partners en minister presenteren het pensioenakkoord. Foto: Maarten Hartman/ANP
In het kort
- Vijf jaar geleden werd het pensioenakkoord gesloten.
- De pensioensector staat voor de grootste financiële herstructurering ooit.
- Welke hordes zijn er nog te nemen?
Uitvoering: hogere kosten en gaten
Het pensioenakkoord was het startschot voor een grote verbouwing die in 2028 klaar moet zijn. Circa tweehonderd pensioenfondsen, de verzekeraars, bijna alle werkgevers, vakbonden en ondernemingsraden zijn er mee aan de slag. Het akkoord gaat — in eerste instantie — over de regels rondom het aanvullend pensioen dat miljoenen Nederlanders, werkend en gepensioneerd, krijgen via hun werkgever.
Dat raakt aan de ene kant de premie die werkgevers en werknemers iedere maand samen inleggen. Bijna alle werkgevers zullen nieuwe pensioenregelingen moeten aanbieden (een deel heeft geen pensioenregeling, daarover later meer). De onderhandelingen daarover lopen inmiddels volop. Voor die regelingen hebben verzekeraars en pensioenfondsen nieuwe IT-systemen nodig, waardoor de kosten voor pensioenuitvoering de komende jaren hoger zullen liggen.
Financieel Dagblad – 23 mei 19:34
Pensioen is een ‘vrije kwestie’, maar verandert er dan ook wat?
Martine Wolzak – Maaike Noordhuis
PVV, BBB en NSC maakten van de harde kritiek op de pensioenhervorming een campagnethema. Nieuw beleid zit er op korte termijn niet in, maar leggen ze zich daarbij neer?
Pieter Omtzigt (NSC, links) en Geert Wilders (PVV) in gesprek in de Tweede Kamer Foto: Bart Maat/ANP
In het kort
- In het coalitieakkoord ontbrak een pensioenparagraaf.
- Pensioen is nu een ‘vrije kwestie’ geworden.
- De vraag is of er nu nog ruimte is voor aanpassingen aan het nieuwe pensioenstelsel.
Het nieuwe pensioenstelsel helemaal terugdraaien? Pieter Omtzigt ziet het ‘niet snel gebeuren’, zei hij woensdag in het debat over het hoofdlijnenakkoord dat zijn partij Nieuw Sociaal Contract (NSC) sloot met PVV, VVD en BBB voor een nieuwe kabinet.
Maar wat ondergesneeuwd raakte: hij ziet wel ruimte voor aanpassingen aan het pensioenstelsel. ‘Met beleid’, het gaat immers om een spaarpot van €1500 mrd. Hoeveel ruimte wordt mogelijk volgende week al duidelijker. Dan debatteert de Tweede Kamer voor het eerst in twee maanden over het thema pensioen.
De Telegraaf 17-05-2024
‘Nieuwe wet verslechtert pensioenen en is verdienmodel voor de financiële sector’
Wilma Schrover: ‘Er wordt een gigantisch experiment aangegaan met de spaargelden van miljoenen Nederlanders.’
Door Syp Wynia
4 mei 2024
Geplaatst in DNBFormatiePensioenenWWTV
De komende jaren wordt het Nederlandse pensioenstelsel drastisch veranderd, zonder dat de ongeveer 10 miljoen deelnemers van de pensioenfondsen daar iets over te zeggen hebben gehad. Wilma Schrover, directeur van seniorenvereniging KBO-Brabant trekt aan de noodrem. ‘Onze pensioenfondsen worden gesplitst in evenveel potjes als mensen. Dat wordt niet alleen een chaos, maar het betekent ook een enorme verslechtering, want alle risico’s van beleggingen worden bij de deelnemers gelegd. Ik hoop dat er in de kabinetsformatie nog wat aan gedaan kan worden.’
Wilma Schrover stelt dat de stelselverandering bij de pensioenen er in een reeks achterkamers doorgedrukt is, gebruikmakend van valse argumenten, zoals ‘we vergaderen er al 15 jaar over’. De Nederlandsche Bank vervult daarbij diverse dubbelrollen, van toezichthouder op zowel de financiële sector als de pensioenfondsen tot adviseur van de kabinetsformatie. De Nederlandsche Bank zit samen met ministeries, vakbonden, verzekeraars, vermogensbeheerders en pensioenfondsen ook weer in de pensioendenktank Netspar, dat de veronderstelde ‘wetenschappelijke’ begeleiding van dit monsterproject verzorgt.
Schrover verbaast zich over de rol van de vakbonden en de Eerste en Tweede Kamer, omdat dit bij uitstek de instellingen zijn die zich zouden moeten bekommeren om het belang van de deelnemers in de pensioenfondsen, tevens de grote meerderheid van de burgers van Nederland. In de praktijk hebben de bonden alle voorwaarden die ze vooraf stelden laten vallen. En de Kamerleden van partijen die hebben ingestemd met de nieuwe wet – partijen die de afgelopen jaren de kabinetten-Rutte op de been hielden – deden dat vaak met tegenzin, maar vanwege de fractiediscipline.
Deelnemers de verliezers
De burgers, tevens de deelnemers in de pensioenfondsen, ziet Schrover als de grote verliezers en de pensioenfondsen en vooral de particuliere financiële sector ziet ze als de grote winnaars. ‘Het risico van de pensioenbeleggingen komt volledig bij de deelnemers, hun rechten nemen af. Het is een opzichtige verslechtering voor de burger. Mensen moeten hun leven lang een vijfde van hun loon afgeven bij een pensioenfonds dat ze niet zelf kunnen kiezen en het wordt beheerd door vakbonden en werkgeversbonden – weer zonder dat ze er persoonlijk iets over te vertellen hebben. Maar het is voor de meesten wel verreweg de grootste spaarpot die ze hebben.’
De lachende derde is in de ogen van Wilma Schrover de particuliere financiële sector die niet voor niets sinds de aanname van de wet tv-reclame maakt voor ‘een extra pensioenpotje’. Eerder was het werknemerspensioen samen met de AOW voldoende om na pensionering je levensstijl te kunnen voortzetten, nu moet er ‘een extra pensioenpotje’ aan te pas komen – waar financiële bedrijven logischerwijs wel brood in zien.
Kan het nog anders?
Is er nog kans om de stelselherziening terug te draaien? Wilma Schrover is niet optimistisch, want de pensioenlobby is zeer machtig. Maar ze ziet nog wel wat mogelijkheden. ‘Het beste zou zijn om de wet in te trekken, maar van de nu formerende partijen komt dat vooral de VVD niet goed uit, want die stond er als regeringspartij steeds achter. Een mogelijkheid om het nieuwe stelsel alleen voor jongeren in te laten gaan is ook niet erg kansrijk.’ De meeste kansen ziet ze voor een plan van NSC van Pieter Omtzigt: deelnemers van pensioenfondsen per fonds laten stemmen of ze het wel willen. Als er een meerderheid tegen is, gaat bij dat fonds de stelselherziening niet door. Maar alles hangt uiteraard af van het verdere verloop van de formatie.
Schrover: ‘We hadden het beste stelsel van de wereld, maar het is sinds de eeuwwisseling alleen maar verslechterd. En dan gaan ze nu een gigantische stelselherziening aan, terwijl allang gebleken is dat de Nederlandse overheid daar helemaal niet goed in is. Pikant is dat het deze keer een riskant experiment is met private gelden, van de burgers van Nederland. Want dat is het.’
Wilma Schrover is in de vijftien jaar dat ze nu directeur van KBO-Brabant is niet blijer geworden over de Nederlandse pensioenwereld. Die ze ziet als een gesloten bunker, waar ook journalisten – zoals tv-journalist Cees Grimbergen van Omroep MAX – met alle middelen worden geweerd.
‘Een gesloten bolwerk’
Schrover: ‘Er wordt 1.500 miljard euro van 10 miljoen Nederlanders beheerd. Maar het is een gesloten bolwerk.’ Niet alleen hebben de miljoenen deelnemers tot dusver niets te zeggen gehad over het nieuwe stelsel, maar veel pensioenfondsen nemen ook allerlei politieke beleggingsbeslissingen, zoals het niet beleggen in Shell of juist wel in de wapenindustrie.’
‘Nu bieden de pensioenfondsen weer aan om pensioengeld te steken in het ‘groene’ stroomnetwerk van Nederland, hoewel niet vaststaat dat het een goede belegging is. De primaire afweging die pensioenfondsen moeten maken bij hun beleggingen is of de koopkracht van (toekomstige) gepensioneerden ermee gediend is. Andere afwegingen zijn uiteraard denkbaar, maar secundair.’
ELSEVIERS WEEKBLAD
Pensioenbom zet Omtzigt onder zware druk in kabinetsformatie
ERIC VRIJSEN
02 mei 2024
Onenigheid over het pensioenstelsel hangt als een donderwolk boven de kabinetsformatie. Alleen Omtzigt ligt nog dwars. Politiek redacteur Eric Vrijsen citeert mailberichten waarin de NSC-leider zwaar onder druk wordt gezet.
Redacteur Eric Vrijsen (1957) volgt voor EW sinds 1994 de Nederlandse politiek.
Twee weken geleden kwamen de informateurs Richard van Zwol (CDA) en Elbert Dijkgraaf (SGP) met een concept-Regeerakkoord. Daarin staat volgens bronnen van EW dat ‘de pensioensector rust nodig heeft’, en dat daarom niet meer mag worden gesleuteld aan de Wet toekomst pensioenen. Daaraan mag ‘niet worden getornd’.
Op deze manier krijgt de VVD, die het nieuwe pensioenstelsel verwelkomt, haar zin. PVV en BBB wilden het nieuwe pensioenstelsel juist opblazen. Maar alles wijst erop dat zij dit punt hebben weggeven.
In ruil daarvoor reiken de pensioenfondsen de informateurs en de nieuwe coalitie een helpende hand. Zij verplichten zich om een bedrag – orde van grootte: 25 miljard euro – te investeren in sociale woningbouw, verkeersinfrastructuur en energietransitie. Daardoor hoeft een nieuw, rechts kabinet hiervoor minder geld te reserveren en is het makkelijker de ‘financiële plaat’ in een Regeerakkoord sluitend te krijgen.
Alleen Omtzigt staat nog pal in zijn verzet tegen het nieuwe pensioenstelsel. Hij maakte in de verkiezingscampagne een groot punt van bestaanszekerheid en transparant bestuur. Nu staat hij voor het blok.
Hij wordt gepresst mee te werken aan een pensioenstelsel waarvan de inkomenseffecten voor miljoenen Nederlanders ongewis zijn. Ook moet hij tekenen voor een schimmige overeenkomst tussen de pensioenwereld en de informateurs.
‘Het kan niet anders of Omtzigt voelt zich door de anderen in de steek gelaten,’ zegt een bron dicht bij de onderhandelingstafel.
VOLKSKRANT
REPORTAGE
Deze zaal mag stemmen over de verdeling van de pensioenmiljarden
Een pensioenbijeenkomst bij FNV in Utrecht op 10 april. Beeld Marcel van den Bergh / de Volkskrant
De komende tijd mogen vakbondsleden meepraten over de nieuwe pensioenregeling. De belangen van generaties lopen soms sterk uiteen. Toch bediscussiëren veel van de schaarse aanwezigen liever de al aangenomen Pensioenwet, dan de uitvoering ervan. De aanhoudende politieke onzekerheid helpt daarbij niet.
Hessel von Piekartz 17 april 2024
‘We zijn hier vandaag niet om de Pensioenwet opnieuw tegen het licht te houden, we zijn hier voor de uitvoering ervan’. Het is niet voor het eerst dat Roelf van der Ploeg zich met woorden van die strekking richt tot zijn toehoorders in het FNV-hoofdkantoor in Utrecht. Ja, er was jaren ‘gedonder in de polder’ over de wet, er is door voor- en tegenstanders uitgebreid over gedebatteerd, benadrukt hij. Maar nu die er eenmaal ligt, is het ‘een feit’ en ‘onvermijdelijk’.
Oftewel: Van der Ploeg is deze dag niet naar Utrecht gekomen om de jarenlange pensioendiscussie dunnetjes over te doen. Daar heeft hij ook geen baat bij. Samen met Peter Seesing, vakbondsbestuurder bij FNV overheid, moet de pensioenadviseur van onderwijsvakbond AOb de enkele tientallen aanwezigen overtuigen van de nieuwe pensioenregeling die ze hebben ‘uit onderhandeld’.
EW Magazine
Achter riskante Pensioenwet zat onverantwoorde machtsstrijd
15 april 2024
Illustratie: Getty Images
Pensioenfondsen, ontsproten aan idealistisch paternalisme, verzekerden werknemers van een onbezorgde oude dag. Met de nieuwe Pensioenwet is daar weinig meer van over. De coalitie-onderhandelingen bieden een kans op bezinning, schrijven Joop Hartog, Boudewijn van Ittersum, Jan Lely en Bernard van Praag.
De Wet toekomst pensioenen (Wtp), aangenomen vlak voor de verkiezingen, zou in de nieuwe Tweede Kamer waarschijnlijk geen meerderheid meer halen. Voor een nieuwe regering staan in feite alle opties nog open.
Maar de frontlijn in de discussie verschuift niet, rationele argumenten schieten geen bres in ingenomen posities. Wij kiezen er daarom voor om de strijd niet te zien als een oprechte zoektocht naar een maatschappelijk optimale uitkomst, maar als een machtsstrijd waarbij verschillende belangen spelen.
PensioenPro
‘Stelsel zonder collectieve buffers is erfenis neoliberaal beleid’
Gepubliceerd op: 15 april 2024
Bij de overgang naar het nieuwe stelsel worden de buffers verdeeld onder de deelnemers. Daarmee wordt ook de gedachte losgelaten dat het collectief klappen opvangt, stelt Adri van der Wurff. De deelnemer staat er alleen voor.
Eind vorige maand overleed Daniel Kahneman op 90-jarige leeftijd. Zijn nalatenschap is immens. Als psycholoog heeft hij samen met de veel te vroeg overleden Amos Tversky de gedragseconomie in het leven geroepen en het denken over menselijk oordelen ingrijpend veranderd. Het leverde Kahneman de Nobelprijs voor de economie op. Begrippen als framing, verliesaversie en confirmation bias komen allemaal voort uit hun werk. Hoewel die begrippen onomstreden zijn en in de economie en gezondheidszorg steeds gangbaarder, lijkt het wel of de beslissers in de pensioensector er afstand van nemen.
Aanleg nooddijk bij Purmerend in 1916. Foto Noord-Hollands Archief
FINANCIEEL DAGBLAD
Klaas Knot: ‘Terugdraaien nieuwe pensioenwet is nauwelijks een optie’
9 apr – Maaike Noordhuis
DNB-president Klaas Knot Foto: Laurens van Putten/ANP
In het kort
- DNB-president Klaas Knot sprak op een pensioenseminar in Utrecht.
- Hij verdedigde daarin de Wet toekomst pensioenen.
- Volgens Knot is terugdraaien van de wet geen optie.
De nieuwe pensioenwet die na vijftien jaar onderhandelen tot stand is gekomen is een noodzakelijke verbetering van het Nederlandse pensioenstelsel en het is ‘nauwelijks een optie’ om zo’n traject helemaal opnieuw te beginnen. Dat zei president van De Nederlandsche Bank Klaas Knot dinsdag tijdens een bijeenkomst voor pensioenfondsbestuurders van DNB in Utrecht.
Vorig jaar ging de Eerste Kamer akkoord met de Wet toekomst pensioenen. Maar van de vier partijen die aan de formatietafel zitten, zijn er drie geen voorstander van de pensioenhervorming. Vorige week werd tijdens een Kamerdebat duidelijk dat NSC, BBB en SP een motie willen indienen die oproept tot een verplicht referendum als een pensioenfonds deelnemers wil overzetten naar het nieuwe pensioenstelsel. Zo’n referendum kan tot jaren vertraging leiden. Er zal immers een voorstel voor een wetswijziging moeten komen, en die moet dan nog door de Tweede en de Eerste Kamer.
‘Met het nieuwe stelsel moeten vrouwen nog alerter zijn op de pensioenkloof’
8 april 2024 – Maaike Noordhuis
Bestuursvoorzitter Annette Mosman van pensioenuitvoerder APG heeft een missie: de pensioenkloof tussen vrouwen en mannen hoog op de agenda zetten. Want met de overgang naar het nieuwe stelsel dreigt de kloof nog groter te worden. ’Juist als je jong bent moet je nu meer pensioen opbouwen. Als je minder gaat werken, mis je de euro’s die het langst hebben gerendeerd bij dat nieuwe pensioencontract.’
Ceo Annette Mosman van pensioenuitvoerder APG. Foto: Olivier Middendorp/ANP
Het interview met Annette Mosman, eigenlijk gepland rond Internationale Vrouwendag, moest wegens haar te drukke schema worden verplaatst. Maar het onderwerp van het gesprek – de pensioenkloof tussen mannen en vrouwen – blijft actueel en is met de invoering van het nieuwe pensioenstelsel volgens de ceo urgenter dan ooit. Want als we nu niet ingrijpen dreigt het verschil in pensioenopbouw tussen mannen en vrouwen alleen maar groter te worden. ‘Als je toekomstige armoede wilt voorkomen, zul je nu echt maatregelen moeten nemen’, zegt ze.
Financieel Dagblad 4 apr 2024
NSC, BBB en SP doen nieuwe poging pensioenreferendum af te dwingen
Door Martine Wolzak
Carola Schouten, demissionair minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen. Foto: ANP
In het kort
- In de vorige Tweede Kamer was er geen meerderheid voor een pensioenreferendum, nu waarschijnlijk wel.
- NSC, BBB en SP willen daarom opnieuw een motie hiervoor indienen.
- Volgens pensioenminister Schouten botst dat met de ‘evenwichtige’ afweging van de belangen van alle deelnemers.
De Tweede Kamerfracties van NSC, BBB en SP willen alsnog een motie indienen die oproept tot een verplicht referendum als een pensioenfonds deelnemers wil overzetten naar het nieuwe pensioenstelsel. Demissionair pensioenminister Carola Schouten (ChristenUnie) ontraadt zo’n referendum. Dat botst volgens haar met een ‘evenwichtige afweging’ van de belangen van alle werkenden en gepensioneerden binnen een fonds. Maar er lijkt wel een Kamermeerderheid voor te zijn.
De Kamer debatteerde donderdag met Schouten over de uitvoering van de vorig jaar van kracht geworden Wet toekomst pensioen (WTP). Pensioenfondsen hebben nog krap vier jaar de tijd om over te gaan naar het nieuwe regime. De voorbereidingen zijn al in volle gang. De sector is dan ook niet blij met nieuwe discussies, die leiden tot onrust en vertraging. De verwachting is dat volgend jaar al zo’n 25 fondsen naar een nieuwe regeling overgaan en daarbij oude pensioenrechten overhevelen naar het nieuwe stelsel (invaren in jargon).
De nieuwe pensioenwet stevent af op ongevallen
De nieuwe pensioenwet die op 1 januari ingaat, is een drama, stelt Agnes Joseph. Zolang minister Schouten voor Pensioenen niet wil debatteren en Kamermoties naast zich neerlegt, gijzelt zij de bestaanszekerheid.
Grote pensioenfondsen zijn geen beste beleggers
Mejudice 22 maart 2024
Door Sijb Bartlema
De vijf grootste pensioenfondsen hebben hun rendementen over 2023 bekendgemaakt: van 7,8% tot 9,3%. De persberichten stralen voorzichtig tevredenheid en optimisme uit. Dit terwijl het rendement van een simpele tracker op de wereldaandelenindex ruim 19% was. Voor Sijb Bartlema aanleiding om dieper in de rendementsperformance van de grote pensioenfondsen te duiken. Zijn conclusie: pensioenfondsen zijn geen beste beleggers.
https://www.mejudice.nl/artikelen/detail/grote-pensioenfondsen-zijn-geen-beste-beleggers
Indexatie een Illusie?
In een Pensioen Pro artikel van 25 maart roept actuaris Mark Heemskerk de pensioenfondsen op om niet meer te beloven dan ze waar kunnen maken. Volledige indexatie van de pensioenen is volgens hem in het WTP stelsel een illusie, pensioenfondsen zouden niet meer moeten beloven dan dat ze hun best zullen doen om misschien de helft van de inflatie te compenseren.
OPINIE Vijftal experts economie en pensioenen
De Telegraaf – 27 februari 2024
„Eén ding is duidelijk. Op grond van dergelijke toekomstvoorspellingen is geen planning mogelijk voor de oude dag”, stelt het vijftal. David Rozing
’Onderzoek of pensioen wel zo koopkrachtig is’
Om een goed beeld te krijgen of het nieuwe pensioenstelsel de beloftes van een koopkrachtig pensioen kan waarmaken, moet er een onafhankelijk onderzoek komen. Daarvoor pleiten vijf experts op het gebied van economie en pensioenen. „Doe dat voordat je niet meer terug kan.”
Zoals bekend is besloten tot een grondige hervorming van ons pensioenstelsel. Een en ander is neergelegd in de Wet Toekomst Pensioenen (WTP). Zoals ook bekend heerst bij velentwijfel en onrust over de gevolgen van deze wet voor onze toekomstige pensioenuitkeringen. Wat precies die consequenties zouden zijn was tot voor kort gehuld in dikke mist.
Algemeen werd beweerd dat grosso modo bijna iedereen erop vooruit zou gaan. De pensioenen zouden slechts ’meebewegen met de economie’. Dit suggereert een meebewegen met het bruto nationaal product (BNP). Het BNP fluctueert van jaar tot jaar, maar de trend vanaf 1945 is toch positief. Een jarenlange welvaartsgroei van circa 1,5% per jaar.
Financieel Dagblad
Pensioenen minder hard omhoog, mede door overgang naar nieuw stelsel
Gaby de Groot, Maaike Noordhuis – 6 feb 15:23
In het kort
- 123 pensioenfondsen hebben inmiddels bekendgemaakt of en hoe ze pensioenen verhogen.
- Daarvan voeren er 51 geen verhoging door vanwege de korte periode van deflatie.
- Daarnaast speelt de overgang naar het nieuwe stelsel een rol.
Bij een derde van de pensioenfondsen gaan dit jaar de pensioenen niet omhoog. Niet alleen omdat er sprake was van deflatie in de periode waarover ze de verhoging berekenen, maar ook omdat sommige pensioenfondsen in aanloop naar het nieuwe pensioenstelsel hun dekkingsgraad op peil willen houden.
Van de 150 pensioenfondsen in Nederland hebben er inmiddels 123 bekendgemaakt of en hoe ze de pensioenen dit jaar gaan verhogen, blijkt uit een inventarisatie van het FD. Daarvan indexeren 51 fondsen niet, terwijl bij 72 de pensioenen wel omhoog gaan. Gemiddeld stijgen de pensioenen dit jaar met 1,8%, na de uitzonderlijke verhoging van gemiddeld 7,7% in 2023. Dit betreft gepensioneerden en voormalig medewerkers. Bij sommige fondsen gelden voor het huidige personeel andere toeslagen.
AvroTros Radar
05-02-2024
Foutieve informatie Mijnpensioenoverzicht: dit betekent het voor zzp’ers
- 5 min. leestijd
Er is veel onduidelijkheid over wat het nieuwe pensioenstelsel voor je gaat betekenen en de AOW-leeftijd blijft maar opschuiven. Mijnpensioenoverzicht.nl is dé plek waar de overheid het voor jou op een rijtje zet en waar je orde in de chaos moet krijgen. In de uitzending van 5 februari 2024 laten we zien dat niets minder waar is en je met een gat komt te zitten. Dit geldt niet alleen voor werkenden maar ook voor zzp’ers. Radar legt uit hoe het zit.
Mijnpensioenoverzicht bevat foutieve informatie
Fons de Bilde is onafhankelijk financieel planner en helpt mensen met een plan voor hun oude dag. Hij ontdekte dat er foutieve informatie op www.mijnpensioenoverzicht.nl staat. Op die website vind je alle opgebouwde en verwachte pensioenbedragen terug, inclusief de AOW. En bij dat laatste klopt het niet.
“Relaties stellen mij als onafhankelijk financieel planner regelmatig de vraag hoe hun inkomen eruitziet als ze met pensioen gaan. Steeds vaker is de vraag ook: ‘Kan ik eerder dan mijn 67ste stoppen?’”, vertelt De Bilde. “Als ze dan inloggen op Mijnpensioenoverzicht.nl krijgen ze misleidende informatie te zien.
De Telegraaf
AMSTERDAM – 2 februari 2024
Iets minder dan 1,8 miljoen Nederlandse pensioenen staan stof te happen, zonder uitzicht op verhogingen. De eigenaars van die pensioenen gaan er volgens experts in koopkracht al jaren op achteruit.
© GETTY IMAGES
Het gaat om zogeheten uitkeringsovereenkomsten bij verzekeraars: pensioenen waarvan de hoogte vaststaat. Dat betekent dat de uitkering niet omlaag kan, maar door strenge regels worden ze óók al tijden niet opgehoogd. Ook de komende jaren zal dat waarschijnlijk niet gebeuren. Mensen die zo’n uitkeringsovereenkomst hebben, kunnen daarom voorlopig fluiten naar een pensioen dat meegroeit met de inflatie.
Dat is vooral voor jongeren een domper, zegt pensioenadviseur Rosemarie van der Velden: „Voor iemand die bijna met pensioen gaat, is de zekerheid van een gegarandeerde uitkering best prettig. Maar als je nu 30 of 40 jaar bent en ergens zo’n uitkeringsovereenkomst hebt staan, weet je zeker dat dat geld de komende jaren minder waard wordt.”
WYNIA’S WEEK
De pensioenbazen willen geen discussie meer over ‘hun’ nieuwe pensioenstelsel. Toch is dat broodnodig.
Door HARRIE VERBON
27 januari 2024
Geplaatst in PENSIOENEN
Wie hebben er eigenlijk belang bij het veranderen van het Nederlandse pensioenstelsel? Dat zijn zowel de pensioenbazen – de bonden van werkgevers en van werknemers – als het kabinet-Rutte en De Nederlandsche Bank (DNB). Geen wonder dat die van geen wijken willen weten. En daarbij geen drogreden schuwen.
Maar wie worden er slechter van? Dat zijn de tien miljoen gewone Nederlanders die met hun 1500 miljard euro ‘deelnemer’ zijn in de pensioenfondsen.
Econoom Harrie Verbon verklaart waarom de pensioenbazen zo graag hun nieuwe stelsel willen doordrukken en hun deelnemers er buiten proberen te houden.
Het nieuwe pensioenstelsel wordt deelnemers opgedrongen zonder dat ze weten wat ze te wachten staat. NSC (van Pieter Omtzigt) wil daarom dat deelnemers aan collectieve pensioenregelingen zelf moeten kunnen beslissen of zij het nieuwe pensioenstelsel willen ‘invaren’.
We schreven het al eerder in Wynia’s Week: in het nieuwe pensioenstelsel wordt niet langer een belofte gegeven over de hoogte van de pensioenuitkering. Het (toekomstige) pensioeninkomen van de deelnemers zal afhankelijk worden van de ingelegde premie en de daarmee door de pensioenfondsen behaalde rendementen.
In veel collectieve pensioenregelingen, zoals bijvoorbeeld het ambtenarenfonds ABP, kwam het pensioen voorheen neer op ruwweg 70 procent van het gemiddeld verdiende inkomen tijdens het werkzame leven. In het nieuwe stelsel wordt de pensioenhoogte onzeker. Daarom lijkt het alleen maar terecht dat deelnemers zich kunnen uitspreken of zij zich in dat ongewisse avontuur willen storten.
VOLKSKRANT
GELDVRAAG
REINOUT VAN DER HEIJDEN
Hoe zit het eigenlijk met de indexatie van mijn pensioen?
Hoe zit het met de indexatie van mijn pensioen en wordt de achterstand van de afgelopen jaren nog goedgemaakt?
26 januari 2024
Sinds anderhalf jaar worden veel pensioenen weer verhoogd. Dat heet indexatie, omdat de verhoging de index van de inflatie of loonstijging volgt. Voor die tijd zijn de pensioenen tien jaar (of langer) niet gestegen.
In 2023 is een begin gemaakt met de invoering van een nieuw pensioenstelsel. Dat moet uiterlijk in 2028 klaar zijn. In dit stelsel kan pensioen sneller stijgen of dalen. Vooruitlopend op het nieuwe stelsel zijn de regels om te indexeren versoepeld.
Volgens de oude regels mochten pensioenfondsen pas indexeren als de dekkingsgraad minimaal 110 procent bedroeg. De verleende indexatie moest bovendien toekomstbestendig zijn. Dat wil zeggen dat er voldoende ruimte moest zijn om nog tien jaar lang dezelfde indexatie te geven. Voor een indexatie van 1,7 procent moest er, bijvoorbeeld, een dekkingsgraad van 127 procent zijn (110 procent plus 10 keer 1,7 procent).
Reinout van der Heijden is hoofdredacteur van de Geldgids.
Zelf een vraag? Geldvraag@volkskrant.nl.
Sinds juli 2022 mag er al geïndexeerd worden vanaf een dekkingsgraad van 105 procent, zonder rekening te houden met de toekomst. Pensioenfondsen hebben drie keer kunnen indexeren: twee keer in 2022 (voor dat jaar en het jaar erop) en een keer in 2023 (voor 2024).
De verschillen tussen pensioenfondsen zijn groot. Ik deed voor de Geldgids onderzoek naar de veertig grootste pensioenfondsen. Koplopers zijn PNO Media en PWRI met ruim 20 procent indexatie over drie jaar. De iets minder rijke fondsen ABP en Zorg en Welzijn hebben ook zo veel mogelijk verhoogd, respectievelijk 18 en 14 procent. Het horecapensioenfonds indexeerde in totaal maar 5,6 procent terwijl het fonds veel rijker is dan de andere vier. Pensioenfondsen hebben veel vrijheid om te bepalen hoe ze indexeren, maar leggen dit vaak slecht uit.
Bij de onderzochte pensioenfondsen was de gemiddelde indexatie 8,3 procent in 2022 en 2,9 procent in 2023. De inflatie lag in beide jaren hoger, dus de achterstand van eerdere jaren inhalen lukt niet.
Pensioenfondsen hebben extra geld nodig voor het nieuwe pensioenstelsel. Als ze meer vermogen overhouden, hebben ze meer reserves voor een evenwichtige verdeling over diverse leeftijdsgroepen en als buffer voor tegenvallende beleggingen. In het nieuwe stelsel stijgen of dalen de pensioenen met de beurskoersen mee. Je hebt een buffer nodig om een tegenvallend beleggingsjaar op te vangen.
In het nieuwe stelsel indexeren pensioenfondsen niet langer. Of ze de koopkracht op peil houden, hangt af van de beurs. Dat is een risico. In 2022 daalden de beurskoersen met 14 procent en ging de inflatie naar 10 procent. In het nieuwe stelsel heb je dan echt een probleem. Zonder voldoende reserves moet je het pensioen verlagen terwijl de boodschappen duurder worden.
Het nieuwe stelsel biedt meer ruimte om pensioenen te verhogen, maar pensioenfondsen spelen ook graag op safe. Daarom valt niet te verwachten dat de komende jaren de pensioenen nog flink stijgen, laat staan iets inhalen van vroeger. Of de beurzen moeten echt hosanna juichen.
NSC op zoek naar politieke steun voor
Pensioen Pro Gepubliceerd op: 23 januari 2024
Vooralsnog heeft NSC te weinig politieke steun voor ingroeien als alternatief voor invaren. Er is wel een Kamermeerderheid voor analyse van de juridische risico’s en mogelijke aansprakelijkheid van de staat bij invaren.
NSC-Kamerlid Agnes Joseph diende vorige week een motie in die het kabinet vraagt opties voor ingroeien in kaart te brengen en hiervoor voorbereidingen te treffen. Minister Schouten ontraadde de motie met klem en zei die niet te zullen uitvoeren, ook niet bij steun van een Kamermeerderheid.
Gisteren zou de Kamer over de motie stemmen. In de ochtend bleek dat Joseph de motie had gewijzigd. De motie vraagt nu aan het kabinet om opties voor ingroeien in kaart te brengen; niet langer om hier vervolgens voorbereidingen voor te treffen.
Vervolgens stond op de definitieve stemmingslijst dat Joseph haar gewijzigde motie wilde aanhouden.
‘Er is meer tijd nodig voor een meerderheid, de motie heeft verduidelijking nodig en ik ben erover in gesprek’, verklaart Joseph desgevraagd het uitstel van de stemming. Welke partijen ingroeien reeds steunen en welke ze nog moet overtuigen is onduidelijk.
Volgens het FD speelde een verwachte tegenstem van de SP mee bij het besluit van NSC de motie aan te houden. Pensioenwoordvoerder Bart van Kent reageerde gisteren niet op vragen van Pensioen Pro.
Vorige week uitte Van Kent twijfel of deelnemers bij ingroeien wel voldoende compensatie krijgen voor het afschaffen van de doorsneesystematiek. Dat sluit aan bij wat Van Kent eerder tegen Pensioen Pro zei over het niet langer beschouwen van invaren als de standaardoptie. ‘Fondsen die dan besluiten niet over te gaan, krijgen te maken met de afschaffing van de doorsneesystematiek en daar is compensatie voor nodig.’ Zonder invaren is die compensatie lastiger te vinden.
Juridische risico’s
Joseph diende vorige week ook een motie in over een analyse van juridische risico’s en mogelijke aansprakelijkheid voor de staat van invaren. Die kwam wel in stemming en kreeg steun van een meerderheid. Naast NSC stemden PVV, BBB, SP, Denk, Partij voor de Dieren, Forum voor Democratie, SGP en Ja21 voor. Deze partijen hebben samen 82 van de 150 zetels in de Tweede Kamer.
Schouten vindt een nieuwe analyse overbodig, omdat er al ontzettend veel juridische analyse ligt en omdat ook de Raad van State, de ‘hoogste adviseur bij wetgeving’, zich heeft uitgesproken over invaren, zo zei ze vorige week in de Kamer.
‘Als de minister die juridische stukken openbaar had gemaakt, dan was dit niet nodig geweest’, zei Joseph over haar verzoek.
PensioenPro
Keuze voor theoretisch beschermingsrendement is ondoordacht’
22 jan 2024
De massale keuze van pensioenfondsen voor het theoretisch beschermingsrendement leidt ertoe dat gepensioneerden in het nieuwe stelsel amper inflatiecompensatie krijgen, voorspelt Martin Sanders van AXA IM. ‘We gaan hiermee als sector echt de mist in.’
Martin Sanders zit als hoofd pensioenbeleggingen bij vermogensbeheerder AXA IM niet aan tafel bij de gesprekken die pensioenfondsen voeren over de keuze tussen het theoretische en het directe beschermingsrendement. Toch volgt hij dit dossier op de voet. Naar eigen zeggen een erfenis van zijn functie als oud-cio bij Univest van 2006 tot 2017, de belegger van de wereldwijde pensioenfondsen van Unilever, waaronder Unilever APF. Hij was destijds ook extern beleggingscommissielid bij de fondsen Vervoer en ANWB.
Sanders windt zich al een tijdje op over de keuze die pensioenfondsen maken voor het theoretische beschermingsrendement. Daardoor komt het beschermingsrendement dat gepensioneerden krijgen toebedeeld overeen met de verandering van de DNB-rentecurve. Een ander uitgangspunt dan die DNB-curve is niet toegestaan. Sanders’ grootste bezwaar tegen deze variant is niet zozeer de uitlegbaarheid of mogelijke herverdeling tussen gepensioneerden en werknemers, bedenkingen die eerder werden geuit. Hij is bezorgd over de koopkracht van gepensioneerden.
Sanders: ‘Het nieuwe pensioenstelsel is bedacht om de oude dag van gepensioneerden eerder te kunnen verhogen, maar dat zal er in de praktijk amper van komen. Het theoretische beschermingsrendement houdt de nominale oude dag van gepensioneerden op peil, maar leidt niet tot een reële uitkering.’ Hij waarschuwt dat dit probleem niet alleen speelt bij gepensioneerden, maar dat werkende vijftigplussers hier ook mee te maken krijgen. ‘Zij worden uiteindelijk ingevaren in een nominaal systeem.’
WYNIA’S WEEK
Met ‘ingroeien’ in plaats van ‘invaren’ is er nu een slim idee om de nieuwe Pensioenwet beter te maken
Agnes Joseph in debat met demissionair minister Carola Schouten in de Tweede Kamer. Beeld: X
Door EDUARD BOMHOFF
20 januari 2024
Geplaatst in NSCPENSIOENEN
‘Ik heb mijn werk als actuaris in de pensioensector opgezegd, want ik kon er gewoon niet meer achterstaan. Dat kwam door de Wet toekomst pensioenen. Daarom ben ik nu ook hier.’ Zo sprak Agnes Joseph (NSC) afgelopen woensdag in haar maidenspeech in de Tweede Kamer. En ze legde ook uit waarom ze moest stoppen bij Aegon als adviseur van talrijke pensioenfondsen: onacceptabele dwang van De Nederlandsche Bank (DNB).
Agnes Joseph en haar collega-actuarissen mochten van DNB slechts bepaalde resultaten laten zien over het zogenaamde ‘invaren’ in de nieuwe wet. Maar, zoals Joseph in de Kamer uitlegde: ‘Met die verplichte berekeningen die ik verdikkie moest maken, ging iedereen er naar verwachting op vooruit, in goed weer en slecht weer. Maar dit kan natuurlijk niet. Nee, als actuaris moet je die berekeningen niet eens willen maken en ik wil dat ook niet meer.’
FINANCIEEL DAGBLAD
VVD ziet niets in pensioenreferendum van beoogd regeringspartner NSC
Martine Wolzak – 17 jan 20:59 • Aangepast om 08:52
Kamerleden Agnes Joseph (NSC) en Thierry Aartsen (VVD) tijdens een debat in de Tweede Kamer over de nieuwe pensioenwet. Foto: Remko de Waal/ANP
In het kort
- VVD wijst voorstellen van NSC, BBB en PVV voor aanpassingen aan nieuwe pensioenstelsel af.
- NSC pleit bijvoorbeeld voor een pensioenreferendum om deelnemers meer inspraak te geven.
- In het pensioendebat woensdag bleek dat ook op dit onderwerp de standpunten van de beoogde coalitiepartners ver uiteen liggen.
De VVD wijst het voorstel voor een pensioenreferendum, gedaan door Nieuw Sociaal Contract (NSC), af. Ook andere ideeën van beoogde coalitiepartners NSC, BBB en PVV om de vorig jaar van kracht geworden nieuwe pensioenwet nu al aan te passen, kregen woensdag tijdens een pensioendebat in de Tweede Kamer geen steun van de VVD.
‘Het klinkt misschien sympathiek, maar schijn bedriegt’, zei de nieuwe VVD-pensioenwoordvoerder Thierry Aartsen over het pensioenreferendum waar NSC voor pleit. Volgens Aartsen zal de opkomst en uitslag niet representatief zijn, omdat ouderen nou eenmaal veel meer bezig zijn met hun pensioen dan jongeren. De VVD ziet een referendum daarom ‘niet zitten’.
DE VOLKSKRANT
REPORTAGE
Pensioenfondsen zetten zich al schrap, maar een Kamermeerderheid draait de veelbesproken Pensioenwet liever vandaag nog terug
De winnaars van de Tweede Kamerverkiezingen willen niet alleen het stikstof- en migratiebeleid herzien, maar ook de al aangenomen Pensioenwet. De trein op weg naar het nieuwe pensioenstelsel lijkt echter al te ver doorgedenderd om nog van koers te kunnen veranderen.
Yvonne Hofs17 januari 2024, 21:52
Carola Schouten, minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen (ChristenUnie), juicht na de stemming over de Pensioenwet. Beeld David van Dam / de Volkskrant
Minister Carola Schouten, die de hervorming van het pensioenstelsel onder haar hoede heeft, rolt woensdag veelvuldig met de ogen tijdens het zoveelste Tweede Kamerdebat over dit onderwerp. Het ongeduld en de ergernis stralen ervan af bij de ChristenUnie-bewindsvrouw. Schouten blijft de vragen van de nieuwe Kamerleden beleefd beantwoorden, maar haar gezicht spreekt boekdelen: ze is deze discussie goed zat.
Het nieuwe Kamerlid Agnes Joseph (NSC) heeft het plenaire pensioendebat aangevraagd. De partij van Pieter Omtzigt heeft veel bedenkingen over de manier waarop het nieuwe pensioenstelsel wordt vormgegeven en heeft de ambitie om daar nog iets aan te veranderen. NSC vindt daarbij de twee andere grote verkiezingswinnaars, de PVV en de BBB, aan zijn zijde. Drie van de vier formerende partijen willen de Pensioenwet, die nog geen jaar geleden is ingegaan, nu alweer flink op de schop nemen.
FINANCIEEL DAGBLAD
Veel politieke bijval in nieuwe Kamer voor Omtzigts pensioenreferendum
16 jan 20:04 – Martine Wolzak
Pieter Omtzigt tijdens de stemmingen over de pensioenwet in de Tweede Kamer. Foto: Robin Utrecht/ANP
In het kort
- Pieter Omtzigts partij Nieuw Sociaal Contract pleit voor een pensioenreferendum.
- Na de verkiezingswinst van PVV, BBB en NSC zelf maakt dat voorstel een goede kans op een Kamermeerderheid.
- Maar zonder een nieuw kabinet zal het er voorlopig niet van komen.
Het voorstel van Nieuw Sociaal Contract (NSC) voor een pensioenreferendum kan op veel sympathie rekenen in de Tweede Kamer, met name bij de tegenstanders van de nieuwe pensioenwet. Toch is het onzeker of het ervan komt, blijkt voorafgaand aan het eerste grote Kamerdebat over pensioenen na de verkiezingen.
Woensdag debatteert de Tweede Kamer op verzoek van NSC met demissionair minister Carola Schouten (ChristenUnie) over de voortgang van de grootste hervorming van het Nederlandse pensioenstelsel ooit. Vanaf 2028 moeten alle pensioenregelingen aan de zes maanden geleden ingevoerde Wet toekomst pensioen (Wtp) voldoen. Het is de bedoeling voor die tijd de circa €1450 mrd aan opgebouwd pensioen over te hevelen (’in te varen’) naar het nieuwe stelsel.
Financieel Dagblad
Opinie • 16-01-2024 – 16:00
Nieuw pensioenstelsel kent onaanvaardbare risico’s
Door: Joop Hartog, Boudewijn van Ittersum, Jan Lely, Bernard van Praag
Het voorgestelde pensioenstelsel, waar de Tweede Kamer woensdag over spreekt, omvat onacceptabele risico’s voor alle (toekomstig) gepensioneerden. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.
illustratie: Hein de Kort voor Het Financieele Dagblad
De Tweede Kamer gaat het voorgenomen nieuwe pensioenstelsel woensdag opnieuw beoordelen. Terecht. De rechtspositie en de hoogte van de pensioenen staan op het spel, en omvangrijke schadeclaims dreigen voor de Staat. Bij een zo grote onzekerheid over de juistheid en uitvoerbaarheid is het verstandig om niet het diepe in te springen. Wij noemen daarom drie politieke scenario’s en een aantrekkelijk alternatief.
FINANCIEEL DAGBLAD
APG ziet hoger pensioen in gevaar komen door plannen Omtzigt
Pieter Omtzigt tijdens een debat in de Tweede Kamer. Foto: Peter Hilz/ANP
Maaike Noordhuis – 15 jan 2024
In het kort
- Aanstaande woensdag debatteert de Tweede Kamer over de nieuwe pensioenwet.
- Bij de pensioensector en bij werkgevers- en werknemersorganisaties stuit een referendum zoals NSC wil op weerstand.
- Zij vrezen opnieuw jarenlange vertraging in de overgang naar een nieuw pensioenstelsel.
Verhoging van pensioenen komt in gevaar als het NSC, de partij van Pieter Omtzigt, zijn zin krijgt en mensen zelf kunnen kiezen of ze meedoen aan het nieuwe pensioenstelsel. Daarvoor waarschuwt APG, de pensioenuitvoerder voor onder meer ABP, het grootste pensioenfonds van Nederland.
Woensdag debatteert de Tweede Kamer in zijn nieuwe samenstelling over de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. Het NSC vindt dat pensioenfondsen, als ze opgebouwde pensioenen daarnaar willen overhevelen, een referendum moeten houden onder werknemers en gepensioneerden.
PensioenPro
OPINIE
Adri van der Wurff • PP Laatste update: do 4 jan 2024
‘Democratisch ethos ver te zoeken in pensioensector’
Fondsen moeten zich houden aan ongeschreven regels, staat in de Code Pensioenfondsen. Volgens Adri van der Wurff schrijft de code zelfs voor dat ze deelnemers een stem moeten geven bij de invaarbeslissing.
Telling stemmen in Haarlem bij Europese verkiezingen in 1979. Bron: Noord-Hollands Archief
Mijn onafhankelijkheid van de pensioensector maakt dat ik met vervreemding kijk naar de onwil om de deelnemers te betrekken bij de komende transitie. Natuurlijk zijn er nieuwsbrieven en webinars, maar het lijkt er vooral op dat de deelnemers niet te veel details mogen horen en te veel betrokken mogen raken. De overgrote meerderheid van de fondsen betrekt ze niet bij de besluitvorming. De Staten Generaal en de sociale partners hebben hun besluiten genomen en daarmee is voldaan aan alle democratische regels, zo vindt bijvoorbeeld ABP-voorzitter Harmen van Wijnen. En de sociale partners zeggen eensgezind hetzelfde in hun open brief aan de Tweede Kamer.
Maar is er naast de democratische regels ook nog zoiets als een democratisch ethos? De vraag dringt zich op door de uitingen van de Pensioenfederatie. Samen met de Stichting van de Arbeid heeft de federatie een nieuwe Code Pensioenfondsen opgesteld. Op haar website schrijft de federatie: ‘Essentieel voor ‘goed pensioenfondsbestuur’ is het effectief functioneren van de driehoek bestuur, intern toezicht en verantwoording. De code vraagt aan pensioenfondsen dat zij expliciet en transparant laten zien hoe zij bij hun besluiten recht doen aan de belangen van deze belanghebbenden.’ [Cursivering van mij, AvdW]
Het staat er echt en komt erop neer dat bij deze gigantische pensioentransformatie het bestuur, intern toezicht en de verantwoording vooral op elkaar en elkaars belangen moeten letten.
OMROEP MAX
Van 1.000 euro bruto naar 393 euro netto: opvallende verdeling van belastingdruk op middeninkomens gepensioneerden
Publicatiedatum: 5 januari 2024
Hoe hoger uw inkomen, hoe meer belasting u doorgaans betaalt. Maar als u AOW en een aanvullend pensioen ontvangt, hangt het er net van af hoe hoog uw inkomen is. Vooral de middeninkomens (44.700 à 58.100 euro) hebben een opvallend hoge belastingdruk en houden voor elke 1.000 euro nog geen 400 euro over. Hoe zit dit precies?
Follow The Money
Advies landsadvocaat uit 2011 over pensioenwet: juridische risico’s zijn te groot
Minister Carola Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) voorafgaand aan de stemming in de Eerste Kamer op 30 mei 2023 over de pensioenwet. © ANP Robin Utrecht
11-12-2023
De ambtelijke top van Sociale Zaken waarschuwde minister Henk Kamp in 2011 tegen het ‘invaren’ van bestaande pensioenrechten in een nieuw pensioenstelsel. Dat zou een onhoudbare ‘inbreuk [zijn] op het individuele eigendomsrecht’. De ambtenaren baseerden hun waarschuwing op een advies van de landsadvocaat, blijkt uit documenten die 8 december openbaar zijn gemaakt.
Met het goedkeuren van de Wet toekomst pensioenen gaf de Eerste Kamer op 30 mei groen licht voor misschien wel de grootste sociaaleconomische transitie sinds de Tweede Wereldoorlog.
De meest omstreden horde daarin is het zogeheten ‘invaren’: de bestaande, opgebouwde pensioenaanspraken meeverhuizen naar het nieuwe pensioenstelsel.
Uit nieuw vrijgekomen documenten blijkt nu dat ambtenaren in 2011, op basis van een advies van de landsadvocaat, expliciet waarschuwden voor het mogelijk juridisch onhoudbare karakter van zo’n invaringsoperatie en adviseerden daarvan af te zien.
Financieel Dagblad
Ineens is pensioen een campagnethema, met Omtzigt als aanjager
14 nov 15:52 Martine Wolzak Puck Sie
De zwaarbevochten nieuwe pensioenwet is 1 juli ingegaan, maar nu al willen politieke partijen de discussie erover heropenen — de koploper in de peilingen voorop.
Pieter Omtzigt, afgelopen vrijdag op de eerste ledendag van Nieuw Sociaal Contract in Amersfoort. ANP / Robin Utrecht
In het kort
- Pieter Omtzigt grijpt elke mogelijkheid aan om in verkiezingsstrijd de pensioenhervorming op de agenda te krijgen.
- De plannen van zijn partij kunnen grote gevolgen hebben voor de invoering van het nieuwe pensioenstelsel.
- Ook andere politieke partijen zijn nog niet klaar met het pensioen.
Pensioen is — anders dan de AOW — zelden een thema tijdens Tweede Kamerverkiezingen. Zelfs niet ten tijde van de onderhandelingen over het pensioenakkoord, de grootste pensioenhervorming ooit in Nederland. Voor veel kiezers is het geen doorslaggevende factor in het stemhokje. Ze vinden het een te ingewikkeld en niet aansprekend onderwerp. En dat laatste geldt ook voor veel politici en journalisten.
Des te opvallender is het dat de huidige koploper in de peilingen, lijsttrekker Pieter Omtzigt van Nieuw Sociaal Contract, iedere gelegenheid aangrijpt om aanpassingen van de pensioenhervorming wél op de agenda te krijgen in de verkiezingsstrijd. Als hij straks meedoet aan de formatie zal dit onderwerp dan ook zeker op tafel komen te liggen.
DE VOLKSKRANT
ANALYSE
Terug van weggeweest: de discussie over het pensioenstelsel – beginnen we weer van voor af aan?
Gepensioneerde vrijwilligers houden een begraafplaats vrij van herfstbladeren. Beeld Marcel van den Bergh / de Volkskrant
Hessel von Piekartz 8 november 2023, 11:51
Amper een half jaar geleden nam de Eerste Kamer de zwaarbevochten pensioenwet aan. Het leek het sluitstuk van jaren oeverloze discussie, maar inmiddels tekent zich in de peilingen een meerderheid af tegen de wet. Gaat het pensioenstelsel nu alweer op de schop?
De Telegraaf
Oproep tot verhogen pensioen:
’Gepensioneerden bungelen onderaan koopkrachtlijstjes’
Amsterdam – 18 oktober 2023
Ouderen vrezen serieuze koopkrachtdaling door het uitblijven van verhoging van hun pensioen. De Koepel Gepensioneerden roept pensioenfondsen, die mogelijk voorzichtig zijn met indexeren in aanloop naar het nieuwe stelsel, op om hun voet van de rem te halen.
Gepensioneerden willen compensatie voor hun koopkrachtverlies in de laatste jaren.
„Ouderen worden makkelijk opzijgeschoven”, zegt Dick van der Windt, bestuurder van de Koepel Gepensioneerden, de grootste Nederlandse belangenvereniging voor gepensioneerden. „Er is nu eindelijk weer de ruimte om te indexeren. Dat is ook hard nodig, want er is nog steeds een achterstand uit vorige jaren. Over 2022 werden de pensioenen gemiddeld met 6,5% verhoogd, terwijl er een inflatie van ruim 14% was.”
Financieel Dagblad
Analyse • 5 okt 11:28
Omvang gaat regeren in pensioenland
Door Puck Sie
De markt voor pensioendiensten verandert. De nieuwe pensioenwet vereist fikse investeringen in mensen en IT, en niet elk pensioenbedrijf zal dat overleven. Wie geen schaalgrootte weet te creëren, zal sneuvelen.
Het fonds voor de metaalarbeiders is het op twee na grootste in Nederland. Foto: Kees van de Veen/ANP
In het kort
- Pensioenbedrijven moeten door de nieuwe pensioenwet fors investeren in mensen en IT.
- Pensioenfondsen willen als klant van de pensioenbedrijven een plan B.
- Schaalgrootte is belangrijk, niet elk pensioenbedrijf zal de nieuwe pensioenwet overleven.
De kans bestaat dat u de (digitale) post van uw pensioenfonds ongeopend in de prullenbak gooit. U zou niet de enige zijn. Wie de brief wél opent, leest informatie over de beleggingen. Of de oproep om uw gegevens te controleren, of ziet het telefoonnummer om te bellen bij vragen. Achter dat ogenschijnlijk saaie velletje papier gaan enorme organisaties en systemen schuil.
Zulke post wordt getikt in de bossen bij Zeist, in een kantoorgebouw naast het Haagse spoor of met uitzicht op de Amsterdamse snelweg. Daar zijn grote pensioenuitvoeringsorganisaties gevestigd, zoals PGGM, MN en APG. De namen van de fondsen die zij bedienen komen nog wel bekend voor, al werkt daar vaak maar een handvol mensen. Bij de relatief anonieme uitvoeringsorganisaties werken er soms meer dan duizend.
Pensioen Pro 5 oktober 2023
Olaf Boschman • PP
ANALYSE
Kost terugdraaien pensioenwet €16 mrd?
Gelet op de peilingen kan het maar zo zijn dat tegenstanders van de Wet toekomst pensioenen straks een Kamermeerderheid hebben. De hele pensioenwet terugdraaien kost €16 mrd, aldus D66. Waar komt dit bedrag vandaan en klopt het?
Tegenstanders van de Wet toekomst pensioenen (Wtp) kunnen na de verkiezingen volgende maand in de meerderheid zijn. Nieuw Sociaal Contract (van Pieter Omtzigt), PVV, BBB, Partij voor de Dieren, SP, FvD, JA21, Denk, 50Plus en Belang van Nederland (van Wybren van Haga) halen in recente peilingen meer dan 75 van de 150 zetels. Van sommige partijen is duidelijk dat ze de Wtp willen terugdraaien. ‘We draaien de invoering van de pensioenwet terug’, schrijft BBB bijvoorbeeld in haar programma.
Fractievoorzitter Jan Paternotte van D66 sprak BBB-leider Caroline van der Plas hier op aan tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen vorige maand. De BBB heeft mooie wensen in haar verkiezingsprogramma, maar vertelt er niet bij hoe ze die gaat betalen, aldus Paternotte. ‘Het afschaffen of terugdraaien van de hele pensioenwet kost zo’n €16 mrd per jaar’, gaf hij als voorbeeld.
Paternotte gaf in het debat geen onderbouwing voor dit bedrag. Op X (Twitter) draaide iemand het om: leidt de invoering van de pensioenwet dan tot een jaarlijkse besparing van €16 mrd? Reden om bij D66 opheldering te vragen.
Paul de Beer: ‘Werkgevers dragen geen risico’s meer in nieuwe stelsel’
Pensioen Pro 18 aug 2023
De vakbeweging verkoopt het nieuwe stelsel aan de leden met het argument dat het meer kans biedt op indexatie. Hoogleraar arbeidsverhoudingen Paul de Beer vreest dat tegenvallende pensioenen slecht kunnen uitpakken voor vakbonden.
Dit zegt Paul de Beer, die ook directeur is van het wetenschappelijk bureau voor de vakbeweging, in een interview/podcast over de rol van de vakbeweging in het pensioendomein. ‘Ik vrees dat de vakbeweging een bijdrage heeft geleverd aan de eigen neergang, die al geruime tijd gaande is’, aldus De Beer, die werkt voor de UvA.
de volkskrant
ANALYSE
Nooit veranderde er zoveel aan de oudedagsvoorziening. Wat gaat u merken van het nieuwe pensioenstelsel?
De pensioenwet die deze week in de Eerste Kamer werd aangenomen, heeft gevolgen voor miljoenen Nederlanders, van jonge werkenden tot gepensioneerden. De contouren van het nieuwe stelsel op een rij, plus vier rekenvoorbeelden.
Hessel von Piekartz 3 juni 2023, 05:00
Carola Schouten, de minister die over de pensioenen gaat, hoort dinsdag dat de pensioenwet door de Eerste Kamer is aangenomen. Beeld David van Dam / de Volkskrant
Dat er veel op het spel staat, is duidelijk. Niet voor niets was er tot op de dag van de stemming, afgelopen dinsdag, hevig verzet. De grootste hervorming ooit van het stelsel zet een herverdeling in gang van ruim 1.400 miljard euro. Geld dat Nederlanders zelf in die pensioenpot hebben gestopt en waarvan iedereen een eerlijk deel wil terugzien.
Vooropgesteld: hoeveel (toekomstig) pensioen mensen precies kunnen verwachten, is moeilijk te zeggen. Dat bedrag is sterk afhankelijk van verschillende factoren. Toch is er wel een grove schets te maken van hoe de pensioenen zich in het nieuwe stelsel kunnen ontwikkelen. Pensioenadviseur Aon berekende in opdracht van de Volkskrant het pensioen voor vier fictieve personen van verschillende leeftijden in het huidige en in het nieuwe stelsel.
FD 2-6-2023
Fiksen pensioenstelsel, na vijftien jaar soebatten, voedt nieuw cynisme
Ulko Jonker
Carola Schouten trok deze week de pensioenwet over de eindstreep in de Eerste Kamer, die zijn discutabele relevantie nog eens leek te onderstrepen met veel politiek geharrewar over onbetekenende details. Intussen wordt de deadline voor de implementatie van het nieuwe stelsel steeds zachter.
Illustratie: Mirjam Vissers voor het FD
Je handtekening zal maar prijken onder een wet die de verschuiving en herverdeling in gang zet van een pot van €1470 mrd, bij elkaar gespaard door bijna tien miljoen niet altijd even blijmoedige, soms tobberige en vaak wat klagerige Nederlanders. Het is per definitie een ondankbare taak, die er ook niet gemakkelijker op wordt sinds de wet dinsdag over de eindstreep van de Eerste Kamer ging. Nu gaat het er pas echt om spannen.
de volkskrant
ANALYSE
Het echte werk voor het nieuwe pensioenstelsel begint nu pas
Een door de SP georganiseerde demonstratie tegen de pensioenwet in mei van dit jaar Beeld David van Dam
Nu de nieuwe pensioenwet in de Eerste Kamer is aangenomen, is de weg vrij voor de grootste hervorming van het stelsel ooit. De politieke discussie mag dan voorbij zijn, het echte werk begint nu pas. Vier uitdagingen waar het nieuwe stelsel de komende jaren mee te maken krijgt.
RADAR
Nieuwe pensioenwet gaat in, vol blijvende onzekerheden: dit betekent het voor jou
- Nieuws 31-05-2023
De nieuwe pensioenwet gaat definitief in. Op 30 mei 2023 stemden de leden van de Eerste Kamer in met het wetsvoorstel. Over de nieuwe wet is nog veel te doen. Zo is het maar de vraag of jij er daadwerkelijk op vooruit gaat. Radar legt het uit.
Het verschil tussen het oude en het nieuwe stelsel
In het oude pensioenstelsel beheren alle pensioenfondsen gezamenlijk 1.400 miljard euro aan Nederlands pensioengeld in één collectieve pot. Dat bedrag wordt samengesteld door de premies die werkgevers en werknemers inleggen, gecombineerd met beleggingen in aandelen en obligaties. Ook de hoogte van de rente speelt een rol in de hoogte van pensioenen.
In het nieuwe pensioenstelsel wordt het collectieve bedrag verdeeld. Het is de bedoeling dat iedere deelnemer een eigen pensioenpot krijgt. Elk potje wordt dan beheerd door de fondsen. Hierdoor zou het duidelijker moeten zijn voor jou hoeveel premie je inlegt voor je oude dag. Met de door jou ingelegde premie wordt, net als nu, gewoon belegd. Op je eigen rekening staat de totaal betaalde premie, plus de beleggingswinst. In de komende jaren rekenen de pensioenfondsen uit wie welk bedrag uit de collectieve pot in zijn of haar eigen pot krijgt.
Vijftien jaar stelseldiscussie: een terugblik
Pensioen Pro 30 mei 2023
De Eerste Kamer nam op 30 mei de Wet toekomst pensioenen aan. De politiek is nu akkoord met de grootste verbouwing ooit voor het Nederlandse pensioenstelsel.
De instemming van de senaat is het sluitstuk van een lange periode van discussie over het pensioenstelsel. De aanzet daarover werd gegeven in 2008, toen de kredietcrisis de bestaande zekerheden in de pensioenwereld onderuit haalde.
Daarop volgde vijftien jaar discussie over de noodzaak van een pensioenhervorming en zeer ingewikkelde onderhandelingen tussen sociale partners en politiek. Daarin werd soms vooruitgang geboekt, maar vaak werd men ook weer teruggeworpen, omdat eerdere akkoorden of beoogde pensioencontracten toch niet haalbaar bleken.
Pensioen Pro dook in de archieven en zette de afgelopen vijftien jaar voor u op een rij, van de kredietcrisis tot de breuk in de FNV, van de ‘interessante maar onbekende variant 4c’ tot het aannemen van de Wet toekomst pensioen in de Eerste Kamer.
Senaat geeft pensioenwet groen licht
Pensioen Pro 31 mei 2023
De Wet toekomst pensioenen kan op 1 juli ingaan na groen licht in de Eerste Kamer. De senaat wil nabestaandenpensioen standaard vrijwillig voortzetten, een verbeterd wezenpensioen en politieke pensioenen ook onder de wet brengen.
Dat was gisterenavond de uitkomst van de stemmingen over de Wet toekomst pensioenen (Wtp) in de Eerste Kamer. De Wtp kreeg steun van regeringspartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie en oppositiepartijen GroenLinks, PvdA en SGP. Deze partijen steunden de wet ook in de Tweede Kamer. Er waren gisteren 73 senatoren aanwezig, van wie er 46 voor en 27 tegen stemden. De genoemde partijen hebben in de huidige senaat 48 zetels, maar een senator van het CDA en een van D66 waren afwezig. De Wtp is vanaf 1 juli dit jaar van kracht.
Verder nam de senaat zeven moties aan, waarvan drie met algemene stemmen. Zo wil de Eerste Kamer unaniem dat ook het pensioen van politici, nu geregeld in de Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa), gaat vallen onder de Wtp. Dat wil zeggen: voor de politieke pensioenen moeten dezelfde regels gaan gelden als voor alle andere Nederlanders.
Hoogleraar staatsrecht: regering moet pensioenwet intrekken
Pensioen Pro 26 mei 2023
De regering moet de Wet toekomst pensioenen intrekken, omdat die geen twee derde meerderheid kreeg in de Tweede Kamer, stelt hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’Eert. Zo’n meerderheid is nodig, omdat de wet ook raakt aan het pensioen van politici.
Dat stelt Bovend’Eert, hoogleraar staatsrecht in Nijmegen, tegenover Pensioen Pro. Volgens hem is voor elke wetswijziging die raakt aan de geldelijke voorziening van politici een twee derde meerderheid nodig in de Tweede en Eerste Kamer. Bij de Wet toekomst pensioenen (Wtp) is dat onmiskenbaar zo, zegt hij.
Minister Schouten antwoordde eerder deze week aan de Eerste Kamer dat zo’n meerderheid niet nodig is. Senator Tiny Kox (SP) had daar in het debat over de Wtp naar gevraagd.
De Wtp leidt weliswaar tot wijzigingen in de wet die het pensioen van politici regelt (Appa), maar die zijn alleen wetstechnisch van aard, aldus de minister. De geldelijke voorziening van politici zou dus niet veranderen en de eis van een twee derde meerderheid, zoals die in de Grondwet staat, is daarom niet van toepassing op de Wtp, liet ze weten.
Geen onderscheid type wijzigingen
Bovend’Eert noemt die uitleg onjuist. ‘De grondwet maakt geen onderscheid naar het type wijzigingen en geeft hiervoor ook geen aanknopingspunten.’ Volgens hem kunnen wijzigingen in de Appa niet gesplitst worden in technische en inhoudelijke.
Hij noemt het zwak dat Schouten als onderbouwing van haar argument verwijst naar een advies van de Raad van State, dat ging over het wetsvoorstel voor een permanente commissie die adviseert over beloning en rechtspositie van politici. Voor dat wetsvoorstel was geen twee derde meerderheid nodig, aldus de Raad. De reden: ‘het bevat geen regeling van geldelijke voorzieningen maar alleen de instelling van een adviescollege dat daarover gaat adviseren en een regeling van het moment van inwerkingtreding’.
‘Dat is heel iets anders en gaat niet over geldelijke voorzieningen’, zegt Bovend’Eert. Het eerdere advies is niet relevant voor deze zaak.
Omdat de Wtp in de Tweede Kamer geen twee derde meerderheid kreeg, is de enige oplossing volgens hem dat de regering de wet intrekt en opnieuw indient zonder de veranderingen in de Appa.
In de Tweede Kamer stemden 93 Kamerleden voor en 48 tegen de wet. Voor een twee derde meerderheid van het aantal uitgebrachte stemmen hadden 94 van de 141 uitgebrachte stemmen voor de Wtp moeten zijn.
Deuk in vertrouwen
Als de regering nalaat de Wtp in te trekken, dan handelt ze in strijd met de grondwet, aldus Bovend’Eert. Het geeft een ‘deuk in het vertrouwen’ in de politiek als de regering dat doet, maar verder zijn er geen gevolgen aan verbonden.
Hij noemt het ongelukkig dat het zo ver is gekomen met de Wtp: de Raad van State heeft er geen opmerking over gemaakt, in de Tweede Kamer was er geen aandacht voor en het is ontsnapt aan de aandacht van de afdeling voor constitutionele toetsing bij Binnenlandse Zaken. De regering moet haar verlies nemen, vindt Bovend’Eert. ‘De politiek moet niet boven de wet staan.’
Praktische gevolgen
Hoogleraar pensioenrecht en advocaat Erik Lutjens vindt wel dat de regering onderscheid mag maken tussen technische en inhoudelijke wijzigingen. ‘Je moet staatsrechtbepalingen beoordelen naar doel en strekking en er niet zo’n strakke legistische uitleg aan geven, ook al betreft het de grondwet.’
Hij beaamt echter dat de wijzigingen in de Wtp ook in praktijk gevolgen kunnen hebben voor de pensioen van politici.
Middelloonregeling
De pensioenen van politici volgen namelijk die van overheidspersoneel, het ABP dus. Na invoering van de Wtp houden politici een middelloonregeling, maar gelden de regels voor indexering van het herziene stelsel die van toepassing zijn op ABP.
Zo profiteerden politici afgelopen jaar ook van de versoepeling van de indexatieregels. Hun pensioenen gingen net zoveel omhoog als die van ambtenaren. ABP mocht gebruikmaken van de soepelere regels, omdat het wil invaren. Volgens Bovend’Eert maakt dit de redenering dat de Wtp raakt aan de geldelijke voorzieningen van politici nog sterker.
Dinsdag besluit de senaat of een twee derde meerderheid nodig is bij stemming over de WTP. Hierover besluit een gewone meerderheid.
Het Financieele Dagblad
Pensioenwet stevent af op meerderheid in Eerste Kamer
22-05-2023 – Martine Wolzak
In het kort
- Maandag en dinsdag vindt de plenaire behandeling van de Wet toekomst pensioenen in de Eerste Kamer plaats.
- De wet kan al 1 juli aanstaande ingaan, mits pensioenminister Schouten een ‘voor’-stem krijgt van coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie, én van voldoende oppositieleden.
- Het wetenschappelijk instituut van de christendemocraten noemde de pensioenwet dit weekend nog ‘een ramp’.
Pensioenminister Carola Schouten (ChristenUnie) wacht deze week een marathondebat over de pensioenwet in de Eerste Kamer. Vooral naar de bijdrage van het CDA wordt met spanning uitgekeken. Het wetenschappelijk instituut van de christendemocraten noemde de pensioenwet dit weekend ‘een ramp’.
Toch is de verwachting dat de wet een meerderheid haalt, mits Schouten nog enkele toezeggingen doet. CDA, Partij van de Arbeid en GroenLinks willen meer tijd voor de overgang naar het nieuwe stelsel, en de linkse partijen willen een vroegpensioen voor mensen met zware beroepen.
Opinie
Door: drs. A.C. Eijgenraam
Voorzitter Stichting ROL Pensioenfondsen
“Pensioenfondsen zijn toch niets anders dan beleggingsfondsen?” Deze uitspraak, gedaan tijdens een vergadering binnen de Kring van Pensioen Specialisten tekent de tijd waarin wij leven. Maar ik noem die uitspraak karaktermoord. En de gevolgen daarvan zijn desastreus.
Karaktermoord van het pensioenfonds
VAN ACTUARIËLE PRINCIPES NAAR FINANCIEEL TOETSINGSKADER In de jaren negentig mocht ik binnen wat toen nog de Verzekeringskamer was meewerken aan de Actuariële principes voor verzekeraars. Vergelijkbare principes voor pensioenfondsen
volgden. Maar omdat er tussen die twee wat onverklaarbare verschillen waren besloot het bestuur van de Verzekeringskamer tot een harmonisatieproject.
JOOP.NL
Waarom de huidige Pensioenwet niet verbeterd wordt
Pieter Omtzigt is medeverantwoordelijk voor de politieke obstakels in de huidige wet. Zijn kritiek op de Wet toekomst pensioen, mist daardoor diepgang.
Er is kritiek op het veranderen van het pensioenstelsel. Ook Pieter Omtzigt roept de Eerste Kamer op de Wet toekomst pensioen niet goed te keuren. Hij wijst erop dat een deel van de pensioenfondsen de administratie(data) niet op orde hebben. Ook hekelt Pieter Omtzigt, het omzetten van de pensioenvermogens in individuele potjes.
In 2019 is het Pensioen en AOW-akkoord gesloten door vakbonden, werkgeversorganisatie en vakbonden. Dat gebeurde na demonstraties en stakingen. Dat akkoord was nodig om de obstakels opgeworpen door de politiek te slechten. Obstakels waardoor pensioenen niet geïndexeerd werden, de AOW-leeftijd veel te snel steeg, het verboden was (op straffe van boetes) om collectieve regelingen te treffen voor eerder ophouden dan de AOW-leeftijd door mensen die zwaar werk doen.
Telegraaf 15 mei 2023.
Jarenlang verkeerde rekenmethode toegepast
Oud-ambtenaar daagt de staat wegens jarenlange indexatieschade
Door Willemijn van Benthem
Al jarenlang woedt er een fel debat tussen economen en andere experts over de beste en eerlijkste rekenrente die kan worden gebruikt voor de pensioenfondsen. Jurist Jos Wouters gaat een stap verder: hij stelt dat de huidige rekenmethode juridisch niet klopt en dat de overheid fout zit. En daarom zo’n tien miljoen Nederlanders recht hebben op een schadevergoeding van in totaal €137 miljard.
Wynia’s Week
Let op, Eerste Kamer: alleen het huidige pensioenstelsel kent solidariteit tussen de generaties
Door Harrie Verbon 29 maart 2023
Geplaatst in Pensioenen
Onlangs nam Lans Bovenberg afscheid als hoogleraar in Tilburg. Hij is één van diegenen die meegewerkt hebben aan de hervorming van ons pensioenstelsel. Eerst was de verhoging van de AOW-leeftijd zijn doel, zie hier. Daarna kwam de hervorming van het aanvullende pensioenstelsel aan de beurt. Hij mocht in Trouw nog eenmaal uitleggen waarom die hervorming nodig en gewenst is. Bovenberg begint met de claim dat het huidige pensioenstelsel ‘doodziek’ is. Het is goed hem in extenso te citeren:
Het nieuwe pensioenstelsel: dit zijn de onzekerheden
Uit de uitzending van RADAR 27 maart 2023
Al ruim tien jaar hebben we het erover: het nieuwe pensioenstelsel. In plaats van een collectieve pensioenpot, krijgt iedereen een individueel pensioenpotje. De Tweede Kamer stemde al voor het nieuwe stelsel en als ook de Eerste Kamer instemt moet de gezamenlijke pensioenpot van 1500 miljard euro verdeeld worden. De pensioenfondsen moeten dit gaan verdelen, maar dat gaat nog een grote klus worden. ‘Fouten zijn niet te herstellen. Het is zaak om het in één keer goed te doen.’
Eerst even een korte uitleg, want waar hebben we het ook alweer over. Op dit moment hebben we een collectief pensioenstelsel. Dat is eigenlijk een grote pensioenpot waar we allemaal premie voor betalen en waaruit de pensioenen worden betaald. Straks wordt dat een een individueel stelsel. Iedereen krijgt een eigen pensioenpotje. Hierdoor zie je duidelijker hoeveel premie je inlegt voor je oude dag.
Beleggen met premies
Met je premie wordt, net als nu, alsnog belegd. Iedereen krijgt een eigen rekening waarop de totaal betaalde premie staat, plus de beleggingswinst. Het bedrag gaat sneller omhoog als het goed gaat met de economie, maar gaat omlaag als het slechter met de beleggingen gaat. Het staat van te voren daarom niet vast hoeveel pensioen je uiteindelijk krijgt. Daarom komt er bovenop de individuele spaarpotten toch een collectieve reserve pot, om grote schommelingen eventueel te dempen.
Op 22 december 2022 stemde de Tweede Kamer voor de nieuwe Wet Toekomst Pensioenen (WTP). Nu is het de vraag hoe de Eerste Kamer gaat stemmen. Als de Eerste Kamer de wet goedkeurt dan moeten de pensioenfondsen voor 1 januari 2027 over op het nieuwe stelsel. Maar er zijn drie grote onzekerheden.
40 tot 50 jarigen hebben teveel betaald
Er is een groep die meer risico loopt met de overgang van het oude naar het nieuwe stelsel. Dit zijn de 40 tot 50 jarigen. In het huidige pensioenstelsel is het zo geregeld dat de jongere generatie meebetaalt aan de pensioenopbouw voor oudere werkenden. Dus hebben de 40 tot 50 jarigen de eerste twintig jaar van hun werkende leven relatief veel geld betaald, dat deels gebruikt is voor de pensioenopbouw van de oudere generatie werkenden.
Hoogleraar economie aan de Tilburg Universiteit Marike Knoef legt uit: ‘De 45-jarige loopt in die zin meer risico dan een 25-jarige. En voor die groep is een compensatie, alleen hoe groot die compensatie is, dat is ook afhankelijk van de financiële situatie van het fonds.’
In de nieuwe pensioenwet betalen de jongeren niet meer mee aan de pensioenopbouw van oudere werknemers. 50plus Eerste Kamerlid Martin van Rooijen twijfelt of de groep 40 tot 50 jarigen wel gecompenseerd gaan worden. ‘In de wet staat nu dat die compensatie niet verplicht is, dat die compensatie wel mag gegeven worden. Maar of dat gaat gebeuren of een pensioenfonds daartoe besluit is maar de vraag. En die compensatie moet door iemand en door iets betaald worden.
Hoogleraar economie aan de Tilburg Universiteit Marike Knoef legt uit: ‘De 45-jarige loopt in die zin meer risico dan een 25-jarige. En voor die groep is een compensatie, alleen hoe groot die compensatie is, dat is ook afhankelijk van de financiële situatie van het fonds.’
Data niet op orde
Om alle individuele bellegingspotjes te berekenen moeten alle data natuurlijk op orde zijn. Maar uit een onderzoek van de De Nederlandsche Bank (DNB) blijkt dat dit nog niet het geval is. 75 procent van de pensioenfondsen blijkt tekortkomingen te hebben in hun data kwaliteitsbeleid. Dit kan gevolgen hebben voor de pensioenaanspraken van de deelnemers van het pensioenfonds. Bijvoorbeeld dat een pensioenaanspraak niet meer herleidbaar is of niet volledig is.
Van Rooijen, maakt zich zorgen. ‘Je praat in totaal over 10 miljoen pensioendeelnemers. 3 miljoen gepensioneerden. 7 miljoen werknemers. Dat zijn 20 miljoen dossiers. De pensioenfondsen zeggen heb daar maar vertrouwen in: het komt wel goed. Dat hebben we met de toeslagenaffaire ook gezien. Dan zijn er grote uitvoeringsproblemen. Wij kunnen dat soort grote dingen niet aan.’
Fouten zijn onherstelbaar
Als er dan een foutje wordt gemaakt bij een pensioenberekening dan is dit onherstelbaar zegt Marike Knoef. ‘Zouden er fouten gemaakt worden? Ja, dan is dat niet eenvoudig om te herstellen, want dan zou je bij de ene persoon geld weg moeten halen omdat bij de andere persoon weer neer te zetten. Je kunt het de de pensioenpot één keer verdelen en ja dan is het ook wel zaak om dat in één keer goed te doen. We moeten ons dus van tevoren beseffen dat we het niet meer makkelijk kunnen terugdraaien.’
Pieter Omtzigt:
Zo verkwanselt de overheid bestaanszekerheid burgers
18 maart 2023
Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt hield zaterdag 18 maart, de Hub Cobbenrede over het thema bestaanszekerheid. Hij deed dat in Heerlen, de plek met de hoogste energiearmoede van heel Nederland.
Dagblad Trouw
Senator Martin van Rooijen (50Plus) strijdt al dertig jaar voor ‘het beste pensioen ter wereld’
Martin van Rooijen: Beeld Boudewijn Bollmann
Ooit was hij de jongste staatssecretaris, nu is hij de nestor van de Haagse politiek. Als senator voor 50Plus wil Martin van Rooijen (80) met alle geweld het nieuwe pensioenstelsel tegenhouden. ‘Politiek is net als sport: je kunt winnen of verliezen. Ik ga er altijd voor.’
Nederlander meest tevreden over pensioen
Pensioen Pro 8 feb 2023
Nederlanders hebben van alle Europeanen het meeste vertrouwen in de hoogte van hun pensioen, blijkt uit onderzoek van toezichthouder Eiopa. Zes op de tien meent genoeg geld te hebben voor een comfortabele oude dag.
In het Consumer Trends Report 2022 van Eiopa staat dat 64% van de Nederlanders erop vertrouwt genoeg financiële middelen te hebben voor een zorgeloze oude dag. Het gemiddelde in alle EU-landen ligt op 45%. Anders gezegd: 55% van de Europeanen voorziet pensioenproblemen.
Andere landen waar het vertrouwen in de toekomstige uitkering ook hoog is, zijn Denemarken (62%), Luxemburg (61%) en Oostenrijk (56%). Slovenië (30%), Griekenland (30%), Polen (25%) en Letland (24%) bungelen onderaan. De onderzoeksresultaten van Eiopa komen van de zogeheten Eurobarometer, waaraan bijna 26.000 Europeanen van 18 jaar en ouder hebben meegedaan. De studie werd uitgevoerd door Ipsos.
Nederlandse pensioenen stijgen met uitzonderlijke 7,2%
Financiële Dagblad 24 januari 2023
Gaby de Groot – Puck Sie
Na de financiële crisis bleven pensioenverhogingen uit, of waren ze mager. In 2023 is dat totaal anders. ‘Bestuurders hebben uit alle macht gekeken waar ze iets extra’s kunnen doen om de pijn te verzachten.’
De Nederlandse pensioenen zijn per 2023 met gemiddeld 7,18% gestegen, na jaren met magere of helemaal geen verhogingen. Door de verbeterde financiën, tijdelijke regels en maatschappelijke druk kozen pensioenfondsbestuurders voor uitzonderlijke indexaties in een tijd van torenhoge inflatie.
Financiële Dagblad 17 januari 2023
Eerste Kamer laat zich niet opjagen bij behandeling pensioenwet
Tempo maken, was dinsdag aanvankelijk de boodschap van coalitiepartijen bij de start van de behandeling van de pensioenwet in de Eerste Kamer. De senaat hoeft’ het werk van de Tweede Kamer niet over te doen’, hield Carla Moonen (D66) haar collega’s voor. Zelf opnieuw deskundigenbijeenkomsten organiseren bijvoorbeeld, zag Tineke Huizinga (ChristenUnie, CU) ‘niet zitten’. De Tweede Kamer heeft dat immers al uitgebreid gedaan — en alles is terug te kijken.
Toch schaarden uiteindelijk ook de coalitiefracties zich achter de wens van de oppositie dat er ook in de Eerste Kamer meerdere technische briefings, deskundigenbijeenkomsten en schriftelijke vragenrondes komen.
EW Magazine – Ingezonden opinie:
Nieuwe pensioenwet brengt geen verbetering
02 januari 2023 – Leestijd: 3 minuten
In de komende maanden velt de Eerste Kamer een oordeel over de grootschalige hervorming van de oudedagsvoorzieningen. Stemt ook de senaat in met de nieuwe pensioenwet? Bijzonder hoogleraar en advocaat Hans van Meerten hoopt van niet. In een ingezonden opinie legt hij uit wat er schort aan de Wet toekomst pensioenen.
de volkskrant
ANALYSE
De pensioenwet gaat er komen, maar minister Schouten moet nog wel aan de bak
Gijs Herderscheê 22 december 2022, 23:56
De Tweede Kamer heeft de gordiaanse knoop doorgehakt: na jaren oeverloze discussie stemde een meerderheid donderdagavond voor het nieuwe pensioenstelsel. Maar dat betekent niet dat de kopzorgen voor minister Carola Schouten (Pensioenen) voorbij zijn.
de volkskrant – 20 december 2022
ACHT VRAGEN
Tweede Kamer stemt deze week over de nieuwe pensioenwet: wat betekent dat voor u?
Na jaren van voorbereidingen is het zover: de Tweede Kamer stemt deze week over de hervorming van het pensioenstelsel. Dinsdag over een reeks wijzigingsvoorstellen en moties. Donderdag over het uiteindelijke wetsvoorstel, inclusief de dinsdag aangenomen veranderingen. Wat staat er op het spel?
Elseviers Weekblad
Pieter Omtzigt: ‘Dit kan het vertrouwen in politiek en instituties systemisch raken’
12 december 2022
Genadeloos legt Pieter Omtzigt (49) de nieuwe pensioenwet op de pijnbank. Welke bezwaren heeft het onafhankelijk Tweede Kamerlid tegen de grootste financiële hervorming ooit?
Zouden er verkiezingen worden gehouden voor de beste debatbijdrage in de Tweede Kamer, dan gooit Pieter Omtzigt hoge ogen.
Begin november, https://debatgemist.tweedekamer.nl/debatten/wet-toekomst-pensioenen-0 , veegde hij in een anderhalf uur durend betoog de vloer aan met de Wet toekomst pensioenen, die ten grondslag ligt aan de verdeling van 1.500 miljard euro pensioenvermogen.
de Volkskrant 15 december 2022
Pensioenwet lijkt op weg naar veilige haven: meerderheid in beide Kamers ligt binnen handbereik
De pensioenhervorming lijkt op een meerderheid in het parlement te kunnen rekenen. Niet alleen de regeringspartijen maar ook PvdA, GroenLinks en SGP steunen de hervorming in principe. Daardoor ligt ook een meerderheid in de Eerste Kamer onder handbereik.
Nuance DNB bij pensioensommen: hoger, maar ook riskanter
FD – 15-12-2022 Martine Wolzak
De berekeningen van DNB beloven een belangrijke rol te spelen in het Kamerdebat over het nieuwe pensioenstelsel donderdag.
Een ‘free lunch’ bestaat niet, hield De Nederlandsche Bank woensdag de Tweede Kamer voor. Ook niet bij pensioenhervormingen. ‘Het eerlijke verhaal is dat pensioenen in het nieuwe stelsel niet zonder meer omhoog gaan, ze gaan meer meebewegen met financiële markten’, aldus DNB-directeur Tjerk Kroes. ‘Dat is riskanter.’
de Volkskrant
DNB rekent uit: nieuwe pensioenwet leidt in vrijwel alle gevallen tot een hoger pensioen
Gijs Herderscheê 12 december 2022
Het beoogde nieuwe pensioenstelsel leidt gemiddeld voor werknemers en gepensioneerden tot een hoger pensioen. Dit blijkt uit nieuwe berekeningen die De Nederlandsche Bank, de toezichthouder op de pensioenfondsen, heeft gemaakt.
Vergeleken met eerdere berekeningen komt het nieuwe systeem er nog beter uit. Wel zijn er verschillen tussen pensioenfondsen omdat sommige er financieel beter voor staan dan andere en ook de leeftijdsopbouw van de klanten verschilt
FD 30 november 2022
Commissie parameters biedt Kamer nog weinig zekerheid over nieuw pensioen
Door Puck Sie en Martine Wolzak
Het lang verwachte advies van de commissie parameters is er. ‘De commissie wat?’, denkt u nu misschien. Maar Kamerleden keken er reikhalzend naar uit, in de hoop dat het meer zekerheid biedt over de uitkomsten van het nieuwe pensioenstelsel.
Illustratie: Istock/FD Studio
In het kort
De Tweede Kamer heeft eindelijk het langverwachte advies van de commissie parameters gekregen.
Deze groep wetenschappers bekijkt met welke cijferreeksen pensioenfondsen mogen rekenen.
Kamerleden hoopten dat dit advies meer zekerheid zou bieden bij de uitkomsten van het nieuwe pensioenstelsel.
Toch neemt het advies niet alle onzekerheden in het nieuwe en het oude stelsel weg.
Het rapport van de commissie parameters, onder leiding van oud-toezichthouder Femke de Vries (DNB en AFM), had er eigenlijk voor de zomer al moeten zijn. Maar pas woensdagavond laat stuurde pensioenminister Carola Schouten (ChristenUnie) het naar de Tweede Kamer. De commissie adviseert pensioenfondsen de komende jaren te rekenen met iets lagere rendementen en een iets lagere rente.
De late oplevering, vanwege de omvang en complexiteit van de klus, is een van de redenen dat de behandeling van de pensioenwet in de Kamer langer duurt dan gepland. Ook is de beoogde ingangsdatum van de wet een half jaar uitgesteld naar 1 juli 2023. Zo wilden GroenLinks en Partij van de Arbeid niet over het wetsvoorstel stemmen zolang het advies er niet was. Ook de SGP en Pieter Omtzigt vonden dat het nieuwe pensioenstelsel niet te beoordelen zou zijn, zonder dit advies. En de coalitie heeft de oppositie nodig voor een meerderheid in de Eerste Kamer.
de Volkskrant
Pensioenhervorming in cruciale fase met nieuwe rapport aan de Kamer
De positie van pensioenfondsen verslechtert iets door de nieuwe maatstaven waarmee zij begin 2023 moeten gaan rekenen. Dat beperkt hun speelruimte weliswaar als het beoogde nieuwe pensioenstelsel door het parlement wordt aangenomen. Maar omdat de fondsen er op dit moment vrijwel allemaal goed voorstaan, staat dat de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel niet in de weg.
Gijs Herderscheê 30 november 2022
Carola Schouten, minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen, en Karien van Gennip, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, woensdag tijdens een plenair debat over de begroting van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in de Tweede Kamer. Beeld ANP
Dit blijkt uit een brief van minister Carola Schouten, verantwoordelijk voor de pensioenen, aan de Tweede Kamer. Tegelijk met de brief stuurt zij het langverwachte rapport van een commissie naar de Kamer over economische uitgangspunten waarmee de pensioenfondsen moeten rekenen. Die uitgangspunten gelden voor het huidige systeem, maar ook voor het nieuwe stelsel waarover het parlement zich nu buigt. Dat nieuwe stelsel zou op 1 juli volgend jaar van kracht kunnen worden.
Volkskrant
INTERVIEW
Minister Schouten verdedigt nieuwe wet: ‘Pensioenverhoging, dát is wat de mensen nodig hebben’
Na wekenlang debat over de nieuwe Pensioenwet is de Tweede Kamer in de greep van de twijfel: is dit de goede wet op het goede moment? Juist wél, betoogt minister Carola Schouten, die vecht voor haar wet: ‘Het nieuwe stelsel maakt nu al verschil.’
Gijs Herderscheê 26 november 2022, 05:00
Minister Carola Schouten Beeld Jiri Büller / de Volkskrant
De pensioenfondsen staan er riant voor. De pensioenen van ouderen en de pensioenopbouw van werkenden worden fors verhoogd: 14,5 procent in de bouw, 12 procent bij het ambtenarenfonds ABP, 6 procent in de zorg.
En toch buigt het parlement zich over een pensioenhervorming. De collectieve pot, in totaal ruim 1.400 miljard euro, wordt dan per pensioenfonds verdeeld over individuele rekeningen. Het pensioen wordt afhankelijk van de ingelegde premie plus het rendement. Dat kan betekenen dat het pensioen lager wordt als de beleggingen tegenzitten, of hoger als het goed gaat. Iedere werknemer legt geld in op zijn eigen rekening. Dat betekent dat de middelbare werknemer, zeg 40 tot 50 jaar, de subsidie die hij nu krijgt van jongere collega’s, kwijtraakt en daarvoor moet worden gecompenseerd.
Uitzonderlijke pensioenverhogingen, hoe kan dat?
FD – 23 november 2022
Door Puck Sie
Pensioenfondsen maken deze weken ongekende pensioenverhogingen bekend. De financiële positie van pensioenfondsen verbeterde dit jaar, maar ze profiteren ook van versoepelde regels.
FD 18-11-2022
Is het debat over de nieuwe pensioenwet ooit af?
Martine Wolzak
De Tweede Kamer zet een nieuw instrument in om het wetsvoorstel voor de pensioenhervorming ‘beter te maken’. Kamerleden gaan hem artikel voor artikel doornemen. Laatste loodjes, of het begin van een nieuwe politieke ronde?
Alles bij elkaar is niet meer dan een uur over pensioenen gepraat in de Tweede Kamer deze week. Toch leverde dat meer nieuws op dan de marathonzittingen van meer dan twaalf uur de afgelopen weken: voor het eerst in decennia gaat de Kamer een wet artikelsgewijs behandelen. Het idee om dat te doen komt uit de koker van Kamerlid Pieter Omtzigt, die er al maanden voor pleit.
Pensioenwet haalt ook na tweede marathonsessie de finish (nog) niet
Financieel Dagblad – Martine Wolzak 10 november 2022
In het kort
-Voor een tweede dag vergaderde de Tweede Kamer van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat over het nieuwe pensioenstelsel.
-Een ontbrekend wetenschappelijk advies groeit uit tot grootste struikelblok.
-PvdA en GroenLinks, nodig voor steun in de Eerste Kamer, willen niet stemmen voordat het advies van de commissie er is.
Het is tijd voor duidelijkheid, vindt pensioenminister Carola Schouten (CU). Nog langer wachten met een beslissing over het wetsvoorstel voor de pensioenhervorming laat pensioenfondsen en hun deelnemers te lang in onzekerheid, zei zij donderdag in de Tweede Kamer. Zeker nu pensioenfondsbesturen de komende weken moeten beslissen of zij volgend jaar de pensioenen verhogen.
Maar na een opnieuw de hele dag durend debat met de Tweede Kamer over het nieuwe pensioen, bleek de oppositie nog niet zover. En de minister heeft wel hun steun nodig om de wet ook door de Eerste Kamer te krijgen, waar VVD, D66, CDA en ChristenUnie geen meerderheid hebben. Het debat is opnieuw niet afgerond, terwijl dat eigenlijk vorige week had moeten gebeuren. Dinsdag beslissen de partijen pas hoe en wanneer zij verder gaan met de behandeling van de pensioenwet.
de Volkskrant – 11 november 2022
NIEUWS
Minister Schouten past pensioenwet aan: Kamer wil risico voor jonge spaarders omlaag
De nieuwe pensioenwet zal nog op punten veranderen voordat er over wordt gestemd in de Tweede Kamer. Zo wordt voor pensioenfondsen de mogelijkheid beperkt om intern voor jonge leeftijdsgroepen geld te lenen van oudere groepen.
Dat beloofde minister Carola Schouten donderdag aan de Tweede Kamer. Als de belegging met het geleende geld verkeerd uitpakt, bestaat het risico dat het pensioenpotje van jongeren leeg raakt, terwijl wel premie is betaald. Een groot deel van de Tweede Kamer vreest de gevolgen en drong in het debat bij Schouten aan op aanpassing.
de Volkskrant 9 november 2022
ANALYSE
Het beslissende pensioendebat: waar knelt het volgens de Kamer?
Het debat over de pensioenwet beleeft donderdag een beslissende dag. Welke kritiek zal minister Carola Schouten moeten pareren in de Tweede Kamer, en hoe zal ze dat doen?
Gemiste indexatie dreigt flink op te lopen
Pensioen Pro 31 okt 2022
Naar verwachting stijgt de totale niet verleende indexatie aanzienlijk, omdat de meeste pensioenfondsen de inflatie dit jaar slechts gedeeltelijk kunnen goed maken. Bij sommige grote bedrijfstakfondsen komt de achterstand boven de 30%.
Dat valt op te maken uit een inventarisatie van Pensioen Pro van de gemiste indexatie begin dit jaar, op basis van de jaarverslagen over 2021, en inschattingen van experts. Zo verwacht Corine Reedijk van Aon dat de meeste fondsen de pensioenen hoogstens 4% verhogen, onder meer omdat ze dit jaar soms al een extra toeslag hebben verleend.
Ook Agnes Joseph, werkzaam voor onder meer Achmea, neemt aan dat fondsen terughoudend zullen zijn. ‘Ze willen een buffer hebben om financiële tegenvallers te kunnen opvangen in de aanloop naar het nieuwe stelsel.’
De Limburger
De nieuwe pensioenwet, hoe zit dat nu?
Jong en oud op de publieke tribune tijdens de behandeling van de nieuwe pensioenwet in de Tweede Kamer. — © ANP
Maastricht – Vrijwel niemand snapt meer hoe het zit met de Wet toekomst pensioenen. Daarom een poging om de chaos uit te leggen waar de politiek mee bezig is.
Rob Cox – 4 november 2022
In de Tweede Kamer is dagen gediscussieerd over de nieuwe pensioenwet. De grootste zak met geld van Nederland, 1500 miljard euro, wordt opnieuw verdeeld. Dat is meer dan drie keer de totale Nederlandse staatsschuld. Meer dan tien jaar wordt er al gepraat over de Wet toekomst pensioenen.
Maar hoe zijn we eigenlijk op dit punt gekomen? We hebben al jaren een van de beste pensioenstelsels van de wereld. Waarom moet het anders?
Financieel Dagblad
Pensioenen • 3 nov 17:42
Bestuurders in dubio: de pensioenen kunnen omhoog, maar met hoeveel?
Puck Sie
De pensioenuitkeringen kunnen voor het eerst in jaren stijgen, net nu de inflatie torenhoog is. Maar de bestuurders van pensioenfondsen staan voor grote dilemma’s.
In het kort
Voor het eerst in jaren praten bestuurders weer over fikse pensioenverhogingen.
Zulke indexaties zijn welkom, want de torenhoge inflatie holt de koopkracht uit.
Maar de dilemma’s voor bestuurders zijn groot.
De spelregels zijn anders en de toekomst is economisch onzeker.
Door versoepelde regelgeving en de snel oplopende rente staat de wereld op zijn kop en gaat het opeens weer over pensioenverhoging (indexatie). Het is een gesprek dat de bestuurders van pensioenfondsen jarenlang niet voerden. Ze boekten beleggingswinsten, maar konden deze niet uitkeren omdat hun financiële positie niet goed genoeg was.
Financieel Dagblad
Trekt flirt met pensioenplicht GroenLinks en PvdA definitief over de streep?
Puck Sie Martine Wolzak – 3 november 2022
Carola Schouten, minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen, in gesprek met Farid Azarkan (Denk) en Bart van Kent (SP) Foto: Bart Maat/ANP
In het kort
- Op de dag van het grote pensioendebat flirtten werkgevers en vakbonden met het idee van een algemene pensioenplicht.
- Dat was vooral bedoeld om de steun van oppositiepartijen PvdA en GroenLinks voor het pensioenakkoord te behouden.
- De twee linkse oppositiepartijen willen de wet aanpassen om meer werknemers pensioen te laten opbouwen.
- Of hun steun van deze eisen afhangt, wilden zij niet zeggen.
Tijdens de onderhandelingen over het pensioenakkoord was het in de polder en het kabinet nog onbespreekbaar: een algemene pensioenplicht. Maar woensdag, niet toevallig op de dag van het grote debat over de pensioenhervorming in de Tweede Kamer, kwam er plots een opening.
de Volkskrant
NIEUWS
Sociale partners maken enorme draai: ‘Desnoods pensioenplicht voor werknemers’
Als uiterste middel om meer werkenden pensioen te laten opbouwen, zijn werkgevers en vakbeweging niet meer principieel tegen een pensioenplicht. Met deze enorme draai proberen ze de Tweede Kamer over de streep te trekken om in te stemmen met de nieuwe Pensioenwet.
de Volkskrant
8 VRAGEN OVER PENSIOENHERVORMING
Erop of eronder voor het nieuwe pensioenstelsel: waarom is het nodig en wat schiet u ermee op?
Gijs Herderscheê 2 november 2022, 05:00
Beeld Jasper Rietman
Na vele jaren van voorbereidende schermutselingen is het woensdag zover: de Tweede Kamer behandelt de hervorming van het pensioenstelsel. Wat staat er op het spel? En wat gaat u daarvan merken? Verleden, heden en toekomst van de Nederlandse pensioenen in acht vragen.
Financieel Dagblad
Pensioenen • 1 nov 18:37
‘Krankzinnig’ of ‘heel goed’? Tweede Kamer buigt zich over megapensioenhervorming
Puck Sie Martine Wolzak
Met de steun van coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie kan de uitvoering van het pensioenakkoord rekenen op een Kamermeerderheid. Dat neemt niet weg dat de voorgenomen megaoperatie nog grote onzekerheden kent.
Pensioenminister Carola Schouten. Foto: Jeffrey Groeneweg/ANP
In het kort
- De Tweede Kamer debatteert woensdag in de grote zaal over de nieuwe pensioenwet.
- Op cruciale punten in de wet zijn de onzekerheden nog altijd groot.
- Er is discussie over de herverdeling van het pensioenvermogen en de gaten in de pensioenopbouw van 45-plussers.
- Ook zijn er juridische en uitvoeringstechnische struikelblokken.
Ondanks fel verzet van een deel van de oppositie is het woensdag zover. Na meerdere keren vertraging en uitstel debatteert de Tweede Kamer in de plenaire zaal over de nieuwe pensioenwet.
de Volkskrant – 1 november 2022
Opinie: De Wet Toekomst Pensioenen levert werknemers volledig uit aan de financiële sector
Het is zorgwekkend dat politici de huidige zekere pensioenuitkering willen vervangen door een onzeker financieel product: de Tweede Kamer zou zich als wetgever moeten opstellen en níét de redenaties van de – belanghebbende – financiële sector moeten volgen.
de Volkskrant
Werkgevers en vakbonden slaan handen ineen: basisregeling voor werknemer zonder pensioen
Veel meer werknemers moeten voor hun pensioen gaan sparen. Dit kan door de introductie van een simpele pensioenregeling die kleine bedrijven kunnen gebruiken. Daarmee moeten binnen vijf jaar zo’n 450 duizend werknemers pensioen opbouwen.
Gijs Herderscheê17 oktober 2022, 17:16
1,7 miljoen werkenden bouwden in 2020 geen pensioen op.Beeld Marcel van den Bergh
Ook moet de overheid de aanwezigheid van een pensioenregeling meewegen bij het gunnen van opdrachten aan bedrijven. Bedrijven met een regeling moeten de voorkeur krijgen. In een ultieme poging de pensioenhervorming te redden, stellen vakbeweging en werkgevers dit voor aan het kabinet en de Tweede Kamer. Het toenemende aantal werkenden dat geen pensioen opbouwt, speelt een cruciale rol bij de behandeling van de pensioenhervorming door de Tweede Kamer. Zo’n 1,7 miljoen werkenden, een kwart van het totaal, bouwden in 2020 geen pensioen op, rapporteerde De Nederlandsche Bank. De helft is zelfstandige, de andere helft werknemer in loondienst.
Wynia’s Week
Het schrikbewind van De Nederlandsche Bank kost pensioenfondsen 50 miljard
Pieter Lakeman, luis in de pels van de financiële sector, heeft een proces aangespannen tegen De Nederlandsche Bank, omdat de pensioentoezichthouder ‘de pensioenfondsen dwong tot incorrecte schattingen van hun balansverplichtingen’. (Beeld: screenshot DNW)
Financieel Dagblad
Aanpak minister Schouten bij zzp’ers en werknemers zonder pensioen ’te passief’
Martine Wolzak 10 oktober 2022
Vanwege de grote hoeveelheid vragen die nog leven in Tweede Kamer heeft minister Schouten vorige week al besloten dat de nieuwe pensioenwet niet meer op 1 januari volgend jaar in kan gaan.
de Volkskrant
Kabinet geeft startsein voor experiment: pensioenfondsen gaan open voor zzp’ers
Gijs Herderscheê 10 oktober 2022, 13:48
Zelfstandigen kunnen ook bij pensioenfondsen gaan sparen voor hun pensioen. Vijf jaar lang mogen de fondsen hiermee experimenteren. Als ze het experiment daarna stoppen, kunnen zzp’ers die zich dan hebben aangesloten wel met hun ingelegde bedrag bij het fonds blijven.
Minister stelt nieuwe pensioenwet opnieuw uit
FD – Martine Wolzak – 6-10-2022
Pensioenenminister Carola Schouten stelt de invoering van de nieuwe pensioenwet uit. De beoogde ingangsdatum van 1 januari aanstaande is volgens haar ‘niet langer realistisch’, daarom mikt zij nu op 1 juli volgend jaar. Met dit uitstel wil Schouten ‘duidelijkheid’ geven aan de pensioensector.
De Volkskrant
Wordt het nieuwe pensioenstelsel de zoveelste gebroken belofte van een Rutte-kabinet?
OPINIE
De rente stijgt, de beurs daalt en de inflatie was nog nooit zo hoog. Zal het nieuwe pensioenstelsel ook functioneren bij die economische omstandigheden? Er is alle reden nog eens uitgebreid naar de ‘Wet toekomst pensioenen’ te kijken.
Met de Wet toekomst pensioenen wil de regering alle bestaande pensioenen in één keer omzetten: het hele stelsel moet anders, en de pensioenpot van ruim 1.500 miljard euro moet in een korte tijdspanne worden verdeeld tussen miljoenen individuele potjes.
Dagblad TROUW
OPINIE
Dat nieuwe pensioenstelsel wordt een ramp
Het nieuwe pensioenstelsel wordt een ramp. Het huidige stelsel kan beter gemoderniseerd worden, aldus Luc Meuwese, Lid Sectorraad Senioren FNV.
Luc Meuwese – 21 september 2022, 07:45 – ©Anita Huisman
Een tafereel: de mensen komen verschrikt uit hun huizen gerend; ze horen het starten van een motorzaag. Twee maanden geleden ontvingen ze post van de gemeente: er zouden bomen worden omgezaagd. De meesten lazen de brief niet, enkelen haalden hun schouders op, niemand reageerde. Maar nu ze het starten van de motorzaag horen schrikken ze op en protesteren ze: ‘Dit hebben wij nooit gewild, bel de burgemeester, bel de wethouder, dit gaat niet gebeuren!’
De Volkskrant
Schouten garandeert: nieuw pensioen niet meer dan 5 procent lager dan het oude
Gijs Herderscheê15 september 2022, 18:17
Mensen die bij pensioenfonds zitten, mogen er bij de overgang naar het nieuwe pensioensysteem maximaal 5 procent op achteruitgaan. Daarvoor komt extra regelgeving. Zonder die regels zouden de spaarders er veel meer op kunnen verliezen.
Minister Carola Schouten (ChristenUnie) voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen deed deze toezegging donderdag op de tweede dag van de behandeling van de Wet Toekomst Pensioenen (WTP). Deze WTP regelt de overgang naar een nieuw pensioenstelsel. In principe is er steun van coalitiepartijen VVD, D66, CDA en CU, plus van de PvdA en GroenLinks.
De Volkskrant
Analyse
Het nieuwe pensioenstelsel leek zo’n goed idee, maar nu rijzen er toch twijfels
Donderdag verdedigt minister Carola Schouten in de Tweede Kamer de hervorming van het pensioenstelsel. Over de invoering van het nieuwe stelsel is jaren gepraat en het geniet brede steun. Maar nu het bijna zover is, zorgen de stijgende rente en dalende vermogens van pensioenfondsen voor twijfel.
Gijs Herderscheê15 september 2022, 05:00
De rente uitschakelen als bepalende factor bij de pensioenen, het leek zo’n goed plan. Jarenlang immers blokkeerde die almaar dalende rente de verhoging van de pensioenen. Steeds groter werd de onvrede onder gepensioneerden. Het leek daarom beter met een systeemwijziging de pensioenen te koppelen aan de beleggingsopbrengsten van de pensioenfondsen. Die waren de laatste jaren immers geweldig. Maar in de nu geldende wet woog dat niet op tegen het effect van de ultralage rente.
Eindhovens Dagblad
Mening | Met nieuw stelsel is 30 procent verdampt pensioen nog niet terug; in 12 jaar al die koopkracht verloren
INGEZONDEN OPINIE BERGEIJK/EINDHOVEN – De rekenregels rondom pensioen kunnen simpel aangepast worden aan de uitpuilende pensioenkassen. Toch moet er een stelsel komen dat zo complex is dat het onuitvoerbaar lijkt.
Theo Pols en Frank Winnubst 13-09-22, 07:00
Het artikel ‘Wie krijgt wat uit de pot van 1500 miljard?’ volgt de standaard redenering vanuit de pensioenpolder (ED 10-9). Tegelijk blijven er zeer relevante vragen onbesproken. Zoals die rond het heilige huisje van de rekenrente, de besteding van de miljarden niet uitgekeerde pensioenindexaties, en de onbetaalbare implementatie van een onuitvoerbaar nieuw pensioensysteem.
‘Ik ben hier omdat ik bestolen word’
Pensioen Pro 12 sept 2022
De eerste inhoudelijke behandeling van de Wet toekomst pensioenen in de Tweede Kamer trok maandag vooral veel boze pensionado’s. Het tijdelijke Tweede Kamergebouw blijkt niet op hun komst berekend.
De Volkskrant
Bellen met Onze Haagse verslaggever – 12-09-2022
Kamer buigt zich over nieuwe pensioenwet: ‘Iedereen is gespitst op de vraag: wat zien we dit keer over het hoofd?’
Het is de grootste wijziging in het Nederlandse sociale stelsel in decennia, de nieuwe pensioenwet waarover de Tweede Kamer zich vandaag buigt. We bellen met politiek verslaggever Gijs Herderscheê over de gevolgen.
Zeven struikelblokken voor pensioenwet
Financieel Dagblad 11-09-2022
Na jaren polderen is het de beurt aan de Tweede Kamer. Maandag 12 september start de politieke behandeling van de grootste wijziging in het Nederlandse sociale stelsel in decennia: de nieuwe pensioenwet. Het FD zet zeven potentiële hindernissen op een rij.
Links en rechts zijn er nog veel vragen te verwachten over de ingrijpende wijziging in het sociale stelsel.
ABP-topman: ‘We lijden onder het huidige pensioenstelsel’
FD – Martine Wolzak 5 sept
Harmen van Wijnen trad een halfjaar geleden aan als topman van pensioenfonds ABP, aan de vooravond van het nieuwe pensioenstelsel, dat volgend jaar moet ingaan. Maar de politiek moet er nog over beslissen. Haast is geboden, vindt Van Wijnen. ‘We moeten nu de stap zetten.’
’Pensioenen onzekerder en minder helder’
Ouderenclubs slaan alarm over nieuwe pensioenstelsel: ’Meer koopkracht is loze belofte’
06-09-2022 De Telegraaf
Door MARTIN VISSER
NIEUWEGEIN – Gepensioneerden slaan alarm over hun huidige en toekomstige koopkracht. De belofte dat het nieuwe pensioenstelsel tot een betere oude dag zal leiden, is hoogst onzeker. Daarmee wordt de belangrijkste belofte van het pensioenakkoord niet waargemaakt.
Een nieuwe pensioenwet zónder berekeningen met deze hoge inflatie? Niet doen!
De Volkskrant Opinie 4 september 2022
Alle huidige pensioenen overhevelen naar het nieuwe systeem zonder te weten wat de gevolgen van inflatie zijn en hoe de reserves verdeeld worden, kan tot grote fouten leiden, betogen Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt en expert Eric Bergamin.
RutteVier gaat uw pensioen lager en onzekerder maken
Het kabinet RutteVier staat op het punt om twee zeer schadelijke veranderingen aan de brengen in de Nederlandse pensioenen. Pensioenen mogen nog maar voor een klein deel in (lucratieve) aandelen beleggen en zijn aangewezen op (minder renderende) staatsleningen. Werknemers wordt ook niets meer beloofd: ze moeten maar zien wat ze aan pensioen krijgen. Eduard Bomhoff trekt aan de bel. De tijd dringt.
Dick Boeijen over de nieuwe pensioenregeling
21-07-2022 – BRON: Pensioenfonds Zorg & Welzijn
In 2020 werd Dick Boeijen, actuaris bij PGGM, gevraagd te adviseren bij de onderhandelingen tussen werkgevers, werknemers en kabinet. In dat kader heeft hij intensief meegewerkt aan de totstandkoming van een compleet nieuwe pensioenregeling: de solidaire premieregeling. We spraken Dick vanuit de gedachte: is overstappen naar een premieregeling nog wel nodig, nu de rente stijgt en er per 1 oktober geïndexeerd wordt?
Als we de rekenrente aanpassen is nieuw pensioenstelsel helemaal niet nodig
De Volkskrant
Opinie
5 juli 2022
De risicovrije rente waarmee pensioenfondsen moeten rekenen is geen rationele keuze, betoogt oud-pensioenbestuurder Jan Willem Dieten. Rekenen met een prudent verwacht rendement, zoals voor 2007 gebeurde, is veel logischer en maakt een nieuw pensioenstelsel overbodig.
Het huidige pensioenstelsel zou per ongeluk weleens heel goed kunnen werken in magere jaren
De Volkskrant
Commentaar Pieter Klok
21 juli 2022
Het vermogen van ambtenarenpensioenfonds ABP is in een half jaar met 66 miljard gedaald, een afname van 12 procent. Niettemin gaan de pensioenen dit jaar omhoog. De afgelopen jaren, toen het vermogen van de pensioenfondsen hard steeg, bleven de uitkeringen juist gelijk waardoor de koopkracht van gepensioneerden daalde.
Dekkingsgraad pensioenfondsen stijgt, ondanks miljarden vermogensverlies
Financieele Dagblad 21 juli 2022
Bij de grootste vijf pensioenfondsen is in het afgelopen kwartaal voor ruim €100 mrd aan vermogen verdampt. Desondanks is de dekkingsgraad gestegen.
Pensioenfondsen beleggen op de financiële markten om de pensioenen van (oud-)werknemers te kunnen betalen.
De omkering van de pensioenparadox: de fondsen worden armer, de pensioenen gaan omhoog
De Volkskrant 21 juli 2022
De pensioenfondsen zijn in het eerste halfjaar van 2022 een stuk armer geworden. Toch staan ze er op papier veel beter voor dan eerder. Door deze paradox worden de pensioenen nu massaal iets verhoogd, vaak voor het eerst in ruim tien jaar tijd.
Dit blijkt uit de halfjaarcijfers dit jaar van de vier grootste pensioenfondsen en uit een overzicht van de Pensioenfederatie, de lobbykoepel van pensioenfondsen.
Lakeman vraagt Ondernemingskamer jaarrekening drie grote pensioenfondsen te vernietigen
Voorzitter Pieter Lakeman van Stichting Onderzoek Bedrijfsinformatie SOBI stelt dat vrijwel alle pensioenfondsen onder dwang van DNB in hun jaarrekeningen een te lage rekenrente hanteren waardoor het resultaat en het eigen vermogen tientallen miljarden euro’s te laag uitvallen. Daarom vraagt Lakeman aan de Ondernemingskamer van het Gerechtshof in Amsterdam de jaarrekening 2021 van drie van de vijf grootste pensioenfondsen te vernietigen.
Seniorenafdelingen VVD, CDA en D66: ’Misgelopen pensioengeld compenseren’
Door Martin Visser
De Telegraaf – 24 jun. 2022 in FINANCIEEL
Amsterdam – De seniorenafdelingen van VVD, CDA en D66 willen dat gepensioneerden eerst hun misgelopen indexatie krijgen voordat hun opgebouwde pensioenvermogen wordt overgeheveld in het nieuwe stelsel. Dat schrijven zij in een brief aan de vier coalitiefracties.
Ton Verlind Media
Ombouwen pensioen: voor 1 miljoen medewerkers een jaar lang werk
8 juli 2022
Hoe goed de tweede aflevering van het journalistiek onderzoeksprogramma ‘Zwarte Zwanen’ over de pensioenen (Omroep Max, Cees Grimbergen) dinsdag 5 juli 2022 op NPO 2 ook was, het lukt zelfs de meest doorgewinterde journalist niet om De Nederlandsche Bank een antwoord te ontfutselen op de vraag waarom een goed functionerend pensioenstelsel op de schop moet. ‘Omdat het niet langer houdbaar is’, was aanvankelijk het standaardantwoord. Maar sinds de pensioenreserve ondanks een marktrente van vrijwel nul tegen de klippen is gegroeid van 600 miljard in 2008 naar bijna 1800 miljard (laatste tijd wat gedaald) , is die mantra niet meer vol te houden. Toch komt er een nieuw stelsel. Het is zo ingewikkeld dat het de vraag is of het überhaupt gaat werken.
Opinie: De Volkskrant 04-07-2022
Gepensioneerden van nu en straks lopen 134 miljard mis
Dat de pensioenuitkeringen al jaren niet worden gecorrigeerd voor inflatie is het gevolg van een door De Nederlandsche Bank en overheid gehanteerde zeer voorzichtige rekenrente. Dat een nieuw pensioenstelsel, zoals DBN-toezichtdirecteur Else Bos suggereert, deze problemen oplost voor oude én nieuwe gepensioneerden, is een drogredenering, betoogt Cees Grimbergen
De Volkskrant 29-06-2022
Opinie: Debat over rekenmethode onderstreept noodzaak nieuw pensioenstelsel
Tegenover de beloften die pensioenfondsen doen aan hun deelnemers, staat nu één gezamenlijke pot met beleggingen. Dit leidt tot debat wie welk deel van de pot krijgt. Het nieuwe pensioenstelsel maakt hier een einde aan, betoogt DNB-toezichtdirecteur Else Bos.
Emiel Stolp, voormalig pensioenfondsbestuurder Hengelo, geeft onder het artikel een reactie.
De Volkskrant 25-06-2022
De grote inhaalslag moet bij de pensioenen nog worden gemaakt: ‘We willen voorkomen dat straks een generatie op nul begint in het nieuwe stelsel’
Kan de vlag uit bij gepensioneerden, nu het ene na het andere fonds overgaat tot indexering? Het is een eerste stapje, maar volgens deskundigen, ouderen en vakbond FNV moet er ook nog een veel grotere inhaalslag worden gemaakt. ‘Laat nu zien dat je de uitkeringen niet blijft oppotten.’
Nog voor de Wet Toekomst Pensioenen na de zomer wordt behandeld in de Tweede Kamer moeten gepensioneerden de achterstallige indexering ontvangen voor hun huidige rechten worden overgeheveld naar een nieuw stelsel. Dat schrijven de seniorenafdelingen van VVD, CDA en D’66 in een brief aan hun Tweede Kamerfracties.
Seniorenafdelingen VVD, CDA en D66:
’Misgelopen pensioengeld compenseren’
De Telegraaf – Door MARTIN VISSER
24-06-2022 in FINANCIEEL
AMSTERDAM – De seniorenafdelingen van VVD, CDA en D66 willen dat gepensioneerden eerst hun misgelopen indexatie krijgen voordat hun opgebouwde
pensioenvermogen wordt overgeheveld in het nieuwe stelsel. Dat schrijven zij in een brief aan de vier coalitiefracties.
Gepensioneerden blij met iets meer geld,
maar: ’Kunnen boodschappenprijzen niet
bijhouden’
Extraatje gaat op aan volle koelkast
AMSTERDAM – 24-06-2022 – Het nieuws dat de grote fondsen de pensioenen gaan verhogen leidt lang niet overal tot opluchting. Zo vreest Ties de Vries nog altijd B-merken te moeten blijven kopen in de supermarkten, omdat er slechts enkele tientjes bijkomen terwijl de prijzen gierend omhoog knallen. Bij Wilma Berkhout klinkt er iets meer vreugde door nu er na bijna veertien jaar wachten goed nieuws is. „Misschien kan ik nu eindelijk wat van de rekeningen betalen die er nog liggen.”
Tunnelvisie pensioen leidt tot onbeheersbare situatie; stop behandeling Wet toekomst pensioenen
INGEZONDEN OPINIE – EINDHOVEN – Binnenkort besluit de politiek definitief over de toekomst van onze pensioenen. Een onzekere en onbeheersbare situatie dreigt.
John Ruben 31-05-22, 08:01
De regering wil de politieke behandeling zo snel mogelijk afronden zodat de Wet toekomst pensioenen per 1 januari 2023 in kan gaan. Dat zal met name in de Eerste Kamer nog wel enige toezeggingen aan de oppositiepartijen vereisen maar het lijmvermogen van de huidige regering is vrij hoog. En dan kan het best eens zo zijn dat een paar toezeggingen, die misschien niets met het pensioendossier te maken hebben, voldoende zijn om de besluitvorming definitief af te ronden. Het uitvoeringstraject daarna zal nog enige jaren in beslag nemen maar dan is wel de wettelijke basis gelegd voor een uiterst onzekere toekomst wat onze pensioenen betreft.
Toezicht Pensioenen moet weg bij De Nederlandsche Bank
Nederland is het enige land in Europa waar pensioenfondsen vallen onder de Centrale Bank. Helaas heeft DNB al bijna vijftien jaar druk uitgeoefend op de pensioenfondsen om minder in aandelen te beleggen, en meer in staatsschuld. Dit zonder uit te leggen waarom alleen in Nederland de consensus in literatuur en praktijk, dat pensioenfondsen met hun lange horizon juist méér dan gemiddeld in aandelen moeten beleggen, niet opgaat. Volgens hoogleraar Eduard Bomhoff moet het toezicht op pensioenfondsen daarom weg bij DNB.
Ingezonden brief door Emiel Stolp in NRC 4 april 2022
CMHF – oproep tot indexatie ABP-pensioen in Tweede Kamer behandeld
De CMHF-oproep aan de Tweede Kamer om de beleidsregels tijdens transitie naar het nieuw Pensioencontract aan te passen, om zo indexatie van de pensioenen bij ABP mogelijk te maken, is op 15 februari 2022 door de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een procedurevergadering behandeld.
De commissie heeft besloten dat de leden onze brief desgewenst kunnen betrekken bij het commissiedebat over pensioenonderwerpen op 24 maart 2022.
De CMHF gaat er vanuit dat indexatie tijdens het commissiedebat van 24 maart a.s. aan de orde zal worden gesteld gezien het vermogen dat veel pensioenfondsen de afgelopen jaren hebben opgebouwd. Het wordt tijd dat zowel gepensioneerde als actieve leraren, verplegers, agenten, militairen, beleidsambtenaren enz. rendement gaan ontvangen dat op hun uitgesteld loon (pensioenpremie) is behaald.
Het is namelijk niet meer aan hen uit te leggen dat dit niet kan vanwege zelf bedachte unieke politieke regels.
Lees hier de brief van de CMHF aan de Tweede Kamer.
Lees hier de reactie van de Tweede Kamer op de CMHF-brief
de Volkskrant
Opinie: In een nieuw pensioenstelsel dient plaats te zijn voor een basispensioen
Rob Bakker, Arnoud Boot en Reinout van der Heijden7 februari 2022
Met enkel AOW als basisinkomen ben je er niet als je naar een eerlijker pensioenstelsel wilt. De burger betrek je er pas bij door de invoering van een basispensioen.
De komende vijf jaar gaat Nederland alle pensioentegoeden overhevelen naar een nieuw stelsel, dat beter, eerlijker en moderner moet worden. Daarmee zou het stelsel weer toekomstbestendig zijn.
Er is geld genoeg voor een waardevast pensioen en voor lagere premies
Algemeen Dagblad – Peet Vogels 05-12-21
Afgelopen week pleitten partijen in de Tweede Kamer nog voor een hogere AOW om de koopkracht van gepensioneerden op peil te houden. Maar waarom worden de pensioenen niet gewoon verhoogd, vraagt Bernard van Praag, emeritus hoogleraar UvA en lid van het Verantwoordingsorgaan van pensioenfonds ABP, zich af.
Politiek spel met pensioenen
3 november 2021 Commentaar FD
Opmerking RHP: Uitwerking Pensioenakkoord in Wet gaat ernstige barsten vertonen!!!
Wouter Koolmees kon het niet vaak genoeg zeggen: een breed draagvlak is onontbeerlijk voor het pensioenakkoord. Na een valse start aan het begin van Rutte III, heeft de voormalig minister van Sociale Zaken zijn benen uit zijn lijf gelopen om uiteindelijk de steun te krijgen van linkse oppositiepartijen Partij van de Arbeid en GroenLinks, van werkgevers, vakbonden en de pensioensector.
Kritiek op vroegpensioenregeling: ‘Zo was het niet bedoeld’
ANP
Werknemers in sommige sectoren kunnen sinds 1 januari eerder met pensioen dankzij de Regeling Vervroegde Uittreding (RVU). Ze krijgen dan 1847 euro bruto per maand van hun werkgever. Maar de regeling doet nauwelijks waarvoor die bedoeld is: mensen met zware beroepen eerder laten stoppen dan op hun AOW-leeftijd. Ook wordt de RVU volgens deskundigen te breed ingezet, bijvoorbeeld voor kantoormedewerkers.
Het probleem: de regeling blijkt onaantrekkelijk voor mensen die het bedrag moeilijk kunnen aanvullen, bijvoorbeeld eenverdieners met een laag pensioen. Vanuit de vakbond en deskundigen klinkt stevige kritiek: “Zo was het niet bedoeld.”
Nieuwe vertraging dreigt voor pensioenhervorming
EW 24-10-2021 – JEROEN VAN WENSEN
De komende jaren moet het standaard middelloonpensioen worden vervangen door ‘het nieuwe pensioencontract’. Maar dat nieuwe contract bevat een ernstige ontwerpfout, lijkt uit onderzoek. Verdere vertraging voor de hervorming van het pensioenstelsel dreigt, schrijft Jeroen van Wensen.
Indexering in 2022?
13/10/2021 OR Net
Demissionair Staatssecretaris Wiersma heeft bekend gemaakt dat vanaf 1 januari 2022 de pensioenen weer omhoog kunnen. Het kabinet staat toe dat pensioenfondsen de pensioenen indexeren vanaf een dekkingsgraad van 105 procent, mits de Tweede Kamer daar ook mee instemt.
Nieuwe pensioenwet jaar uitgesteld
‘VERTRAGING MAG NIET TEN KOSTE GAAN VAN INDEXATIE’
Senioren FNV Magazine 032021 – Tekst Pien Heuts Beeld Christiaan Krouwels
De nieuwe pensioenwet wordt in 2023 ingevoerd, een jaar later dan gepland. Welke gevolgen kan dit hebben voor onze pensioenen? Willem Noordman (1954) van het algemeen FNV-bestuur legt het uit.
Gezond lang doorwerken is illusie voor zware beroepen
BN DeStem 11/9/2021 – PEET VOGELS
Vroeg met pensioen niet betaalbaar voor versleten werknemers
Honderdduizenden oudere werknemers dreigen voortijdig uit te vallen, waarschuwt vakbond CNV. Ze kunnen niet eerder stoppen met werken, maar zijn wel versleten.
Bouwpensioenfonds weigert vergissing terug te draaien: ’Het klopt, maar het is zeer onredelijk’
Telegraaf DFT 16 september 2021 – Dave Krajenbrink
AMSTERDAM
Pensioenfonds bpfBouw weigert een advies van de Ombudsman Pensioenen over partnerpensioen op te volgen, zo maakt de ombudsman donderdag zelf bekend. Het is voor het eerst dat de ombudsman de naam van een pensioenfonds waarover een klacht is ingediend publiek maakt. Het pensioenfonds zelf baalt ervan, maar blijft achter zijn beslissing staan.
NOOT: Pensioenfondsen vormen een hoeksteen in het collectieve en solidaire pensioenstelsel. Zij voeren de arbeidsvoorwaarde pensioen uit. Zij behoren dus dienstbaar te zijn aan de premiebetalers: de deelnemers aan pensioenfondsen. Uit bijgaand voorbeeld van het pensioenfonds van de ‘Bouw’ blijkt het echter een bureaucratisch moloch! Waar blijven de leden van het Verantwoordingsorgaan: de ’toezichthouders’ namens de deelnemers?
Ook zzp’ers willen ooit met pensioen
FD 15-09-2021
Wilma van Hoeflaken
Veel zelfstandigen zijn niet bezig met hun pensioen, terwijl ook zij op een zekere leeftijd willen stoppen met werken. Aan de slag met pensioenopbouw? Kijk naar je huidige uitgavenpatroon en bedenk wat je straks nodig hebt. ‘Reken je niet te rijk, vrije tijd kost geld.’
NSC op zoek naar politieke steun voor
Pensioen Pro Gepubliceerd op: 23 januari 2024
Vooralsnog heeft NSC te weinig politieke steun voor ingroeien als alternatief voor invaren. Er is wel een Kamermeerderheid voor analyse van de juridische risico’s en mogelijke aansprakelijkheid van de staat bij invaren.
NSC-Kamerlid Agnes Joseph diende vorige week een motie in die het kabinet vraagt opties voor ingroeien in kaart te brengen en hiervoor voorbereidingen te treffen. Minister Schouten ontraadde de motie met klem en zei die niet te zullen uitvoeren, ook niet bij steun van een Kamermeerderheid.
Gisteren zou de Kamer over de motie stemmen. In de ochtend bleek dat Joseph de motie had gewijzigd. De motie vraagt nu aan het kabinet om opties voor ingroeien in kaart te brengen; niet langer om hier vervolgens voorbereidingen voor te treffen.
Agnes Joseph (NSC) tijdens een debat in de Tweede Kamer
over de nieuwe pensioenwet. Foto: ANP/Remko de Waal
Vervolgens stond op de definitieve stemmingslijst dat Joseph haar gewijzigde motie wilde aanhouden.
‘Er is meer tijd nodig voor een meerderheid, de motie heeft verduidelijking nodig en ik ben erover in gesprek’, verklaart Joseph desgevraagd het uitstel van de stemming. Welke partijen ingroeien reeds steunen en welke ze nog moet overtuigen is onduidelijk.
Volgens het FD speelde een verwachte tegenstem van de SP mee bij het besluit van NSC de motie aan te houden. Pensioenwoordvoerder Bart van Kent reageerde gisteren niet op vragen van Pensioen Pro.
Vorige week uitte Van Kent twijfel of deelnemers bij ingroeien wel voldoende compensatie krijgen voor het afschaffen van de doorsneesystematiek. Dat sluit aan bij wat Van Kent eerder tegen Pensioen Pro zei over het niet langer beschouwen van invaren als de standaardoptie. ‘Fondsen die dan besluiten niet over te gaan, krijgen te maken met de afschaffing van de doorsneesystematiek en daar is compensatie voor nodig.’ Zonder invaren is die compensatie lastiger te vinden.
Juridische risico’s
Joseph diende vorige week ook een motie in over een analyse van juridische risico’s en mogelijke aansprakelijkheid voor de staat van invaren. Die kwam wel in stemming en kreeg steun van een meerderheid. Naast NSC stemden PVV, BBB, SP, Denk, Partij voor de Dieren, Forum voor Democratie, SGP en Ja21 voor. Deze partijen hebben samen 82 van de 150 zetels in de Tweede Kamer.
Schouten vindt een nieuwe analyse overbodig, omdat er al ontzettend veel juridische analyse ligt en omdat ook de Raad van State, de ‘hoogste adviseur bij wetgeving’, zich heeft uitgesproken over invaren, zo zei ze vorige week in de Kamer.
‘Als de minister die juridische stukken openbaar had gemaakt, dan was dit niet nodig geweest’, zei Joseph over haar verzoek.
NOOT: ZZP’ers hebben inderdaad een probleem met hun pensioen. Ook zij hebben belang om voor hun pensioenvoorziening ‘ontzorgd’ te worden. Ze hebben al genoeg aan hun hoofd. Daarom was de eis van FNV dat ZZP’ers niet ‘uitgeleverd’ moeten worden aan de commerciële financiële markt. Zij moeten ook toegang krijgen tot een collectief en solidair pensioenfonds. Sommige pensioenfondsen staan daar ook voor open!
Bovendien was de eis van FNV dat voor ZZP’ers een pensioenvoorziening verplicht moet worden. Dan kunnen ZZP’ers op hun factuur naast 19% BTW ook 20% pensioenpremie vermelden, en is onderlinge concurrentie op hun tarieven tussen ZZP’ers uitgesloten. Bovendien is het voor werkgevers dan veel minder aantrekkelijk werknemers uit vaste dienst te ontslaan en weer als ZZP’ers te contracteren.
Het huidige kabinet was ook niet van zins deze verplichting wettelijk te regelen. Koolmees (D66) zet juist met zijn Wet Toekomst Pensioenen een stap richting individualisering en ‘privatisering’ van het pensioenstelsel! En biedt juist geen opening naar een collectief en solidair stelsel voor ZZP’ers.
Spijtbetuigingen van FNV bestuurders Klijn en Noordman over de vroegpensioenregeling en een presentatie van NOS econoom Matthijs Bouman, waarin die 1500 miljard laat ‘verdwijnen’, geven nog eens aan hoe triest het is gesteld met de informatievoorziening over ons pensioen.
Die 1500 miljard in pensioenfondsen zijn in de huidige wet uitsluitend bestemd voor uitkering van pensioenen! Per jaar wordt er ca. 35 miljard aan pensioen uitgekeerd! Hoezo staan de pensioenfondsen er slecht voor??!! Hoezo mogen de pensioenen niet meestijgen met prijsontwikkeling??
Bouman past in zijn presentatie een truc toe om deze 1500 miljard (die inmiddels door premie en rendement 1800 miljard geworden is!!!) te laten verdwijnen. De toverformule in deze verdwijntruc is de REKENSOM: de berekening die pensioenfondsen moeten maken van hun dekkingsgraad: kunnen zij wel voldoen aan de verplichtingen op lange termijn naar alle deelnemers? Zonder enige argumentatie meldt hij in zijn presentatie dat die REKENSOM vanaf 2008 een te lage dekkingsgraad oplevert en pensioenen gekort, in ieder geval niet geïndexeerd kunnen worden. Waarom vraagt deze NOS econoom zich niet af hoe het komt dat de middelen in de fondsen sinds 2008 meer dan verdubbeld zijn (van 800 naar 1800 miljard) maar de REKENSOM aangeeft dat de fondsen er slecht voor staan en niet aan hun verplichtingen kunnen voldoen? Het antwoord is omdat dan zijn verhaal niet meer klopt: dat de fondsen er slecht voor staan en en een nieuw ‘casino-stelsel’ nodig is! En hij is kennelijk ingehuurd om deze boodschap uit te dragen!!
Inderdaad hoe triest is het gesteld met de informatievoorziening over pensioen!
Houdt vast aan onze leus:
Jong en Oud op tijd een goed pensioen, Zeggenschap over onze poen, die gemiddeld 6% rendeert, dus onverwijld geïndexeerd!!!
Op de site van het TV programma KASSA staat onderstaand artikel.
Wie pensioengerechtigd is, kijkt reikhalzend uit naar de pensioenuitkering aan het einde van de maand. Zelfs als je nog geen pensioenuitkering krijgt, wil je wel graag voldoende opgebouwd hebben om later van je oude dag te kunnen genieten. Maar met zogeheten pensioenkorting op de loer, is de hoogte van jouw uitkering in gevaar. Wat is dat nou precies, pensioenkorting?
Een nieuw pensioenstelsel? Het huidige systeem functioneert uitstekend
Hoe twee hoogleraren van ‘onverdachte huize’ (Roel Beetsma afkomstig uit de
‘Netspar-stal’ en Sweder van Wijnbergen ooit lid PvdA, in 1997 door D66-minister Wijers als secretaris-generaal naar zijn ministerie gehaald) het pensioen-akkoord en het wetsontwerp ‘Toekomst Pensioenen’ fileren van D66 minister Koolmees.
Zij betogen dat overgang naar het voorgestelde nieuwe pensioenstelsel problemen
zeer veel groter en mogelijk onoplosbaar zullen maken. Zij menen – met ons – dat het veel eenvoudiger, minder kostbaar, tijdrovend en onzeker is de tekortkomingen in het huidige stelsel op te heffen en dat ‘beste pensioenstelsel ter wereld’ te verbeteren.
Echter de verbeteringen die zij voorstellen verschillen diametraal met die ons voor
ogen staan. Zij bepleiten bijv. aanwending van pensioenaanspraken voor andere
doeleinden zoals de aankoop van een huis en de mogelijkheid van een variabele,
hogere uitkering door meer beleggingsrisico’s te nemen.
Verbeteringen die ons voor ogen staan zijn: meetellen rendementen in de berekening van dekkingsgraden (dus indexatie en inhaalindexatie), eerder stoppen met werken in
zware beroepen zonder verlaging pensioenuitkering, verbetering van het nabestaandenpensioen, voorkomen van nieuwe en terugdraaien van bestaande fiscale druk op pensioenen, vergroten solidariteit door verplichte deelname aan pensioenfondsen van flexwerkers en zzp-ers, handhaving collectiviteit met vasthouden aan pensioen als arbeidsvoorwaarde (dus handhaven ambitie pensioenuitkering!), collectief beleggen van het gespaard uitgestelde loon en geen individualisering van
pensioenpotjes, enz. enz.
Een nieuw pensioenstelsel? Het huidige systeem functioneert uitstekend
NRC 2 september 2021
Sociale zekerheid De stijgende rente stelt het oude pensioenstelsel in een heel ander daglicht. Denk nog eens na over pensioenhervorming, schrijven Roel Beetsma en Sweder van Wijnbergen.
Dekkingsgraden vliegen omhoog, maar stijging pensioen zit er niet in
FD – Martine Wolzak 1 juli 2021
Op basis van de economische verwachtingen van het CPB en de daling van de rekenrente, ligt het niet voor de hand dat de dekkingsgraden nog veel verder oplopen. De koopkracht van gepensioneerden blijft dan ook de komende jaren achter.
Koopkrachtherstel voor de pensioenen van miljoenen Nederlanders, werkend en gepensioneerd, blijft waarschijnlijk nog jaren uit. De dekkingsgraden van pensioenfondsen zijn in de eerste helft van 2021 weliswaar fors gestegen, maar de meeste grote pensioenfondsen staan er nog lang niet goed genoeg voor om te mogen indexeren. En het Centraal Planbureau verwacht dat de dekkingsgraden voorlopig niet veel meer stijgen.
Hoe verdeel je een erfenis van €1700 miljard?
FD – 10 juli 2021 – Martine Wolzak
Pensioenfondsen moeten zo’n €1700 mrd aan vermogen verdelen over miljoenen Nederlanders. ‘Een unieke operatie’. Maar wie heeft recht op wat? Het verdelen van een erfenis is er niets bij.
‘Voorkom dat arme ouderen tasjes moeten inpakken bij de supermarkt’
Foto: Peter Hilz/ANP
‘Als we niets doen, krijgen we ook in een van de rijkste landen ter wereld werkende arme ouderen’,
waarschuwt arbeidsmarktdeskundige Ton Wilthagen.
FD – Martine Wolzak 8 juni
De volgende stap na het pensioenakkoord is een verplicht minimaal pensioen, boven op de AOW, voor alle werkenden. Dat schrijft een groep experts uit de wetenschap, polder en pensioenwereld. Want ook na de hervorming van het pensioenstelsel dreigen volgens hen grote groepen Nederlanders geen of te weinig pensioen op te bouwen.
Samen voor een eerlijk pensioen
25-03-2021
Al twaalf jaar worden pensioenen niet geïndexeerd. Daardoor neemt uw koopkracht af. KBO-Brabant zet zich samen met zes andere organisaties in voor een eerlijk pensioen op www.samenvooreeneerlijkpensioen.nl
De initiatiefnemers van samenvooreeneerlijkpensioen.nl leggen graag aan u uit wat ze daar precies mee beogen en hopen dat ook u de petitie tekent.
28 januari 2021, NRC, Christiaan Pelgrim
Jong en zonder pensioenopbouw: valt dat ooit nog in te halen?
Honderdduizenden, vooral jonge mensen, bouwen amper pensioen op. De pensioenhervorming kan dit probleem vergroten. Twintiger Tom van Dée pleit voor een ‘pensioenlabel’ bij elke vacature tekst.
Tom van Dée (28) na vele uitzendbanen: „Soms bouw ik niks op, soms een beetje.”
Tom van Dée is een atypische twintiger – en dat weet hij. Want welke 28-jarige verdiept zich nou in zijn pensioen? Van Dée wel. En daardoor weet hij: de afgelopen jaren heeft hij veel te weinig pensioen opgebouwd. Hij weet óók dat hij niet de enige is. Honderdduizenden andere werkenden, vaak jongeren, bouwen weinig of geen pensioen op.
Drie maal meer pensioenvermogen, maar toch een lager pensioen
Twaalf jaar geleden was het pensioenvermogen bijna drie maal zo klein als nu. Toch lijken we bezorgder dan ooit over de betaalbaarheid van de pensioenen.
Bernard van Praag en Henk Hemmers blikken terug op het afgelopen decennium en houden de huidige pensioenplannen tegen het licht.
Lees hier hoe de verantwoordelijke bewindspersoon in leugens volhardt en de afbraak van het beste pensioenstelsel voorstelt als ‘een gelopen race’ waar slechts ’technische inpassing’ ontbreekt!
Koolmees over kritiek: ‘Het pensioenakkoord staat. De rest is techniek’
Foto: Kiki Groot voor het FD
FD – 5 maart 2021
Euforie alom toen politiek en polder vorig jaar na een valse start een akkoord sloten over hervorming van de pensioenen. Na ruim tien jaar gesoebat lag er, met instemming van de bonden en werkgevers, een plan dat het vermaarde Nederlands pensioenstelsel beter moet laten aansluiten op de flexibele arbeidsmarkt van de 21ste eeuw. Maar verantwoordelijk minister Wouter Koolmees wist toen al: the devil is in the detail. Bij de nadere uitwerking van de regels voor het nieuwe, persoonlijker pensioencontract komen er steeds nieuwe bezwaren.
Nieuw pensioenstelsel? Begin er gewoon niet aan!
BN De Stem – 4 maart 2021
Grote veranderingen in het Nederlandse pensioenstelsel zijn ondoordacht en bovendien nergens voor nodig! Stop ermee of je hebt strak een nieuwe toeslagenaffaire te pakken.
‘PENSIOENEN VRAGEN OM EEN PARLEMENTAIRE ONDERVRAGING IN TWEEDE KAMER’
José Matheij:
Nieuwe pensioenstelsel: geen gelopen race
De Tweede Kamer zou een parlementaire ondervraging moeten houden naar de fouten in het huidige beleid over pensioenen, waar gepensioneerden én werkenden al jaren de dupe van zijn. ‘Als zo’n mini-enquête goed wordt uitgevoerd, hebben we misschien niet eens een nieuw pensioenstelsel nodig’, zegt José Matheij van het landelijk actiecomité “Red het Pensioenstelsel”.
Zolang de financiële sector zijn gang kan gaan, is de politiek lam
De Volkskrant 14 februari 2021
Onrustbarend dat de politieke partijen in hun verkiezingsprogramma’s bijna niets melden over het aan banden leggen van de financiële sector, vindt Marjolein Quené.
ABP en APG willen meer solidariteit in nieuw pensioencontract
Financieele Dagblad 11 feb 2021
Martine Wolzak
ABP en APG waarschuwen dat in nieuw pensioencontract te weinig solidariteit overblijft.
Die is wel nodig ‘om pech- en geluksgeneraties te voorkomen’, zegt pensioenfonds ABP.
Vakbonden en linkse oppositie — nodig voor steun aan het pensioenakkoord — vinden die solidariteit juist belangrijk.
Politiek pleit voor hogere AOW-uitkering
09-02-2021 © Het Financieele Dagblad
Er is een Kamermeerderheid voor verhoging van de AOW. Econoom Daniel van Vuuren vindt het brede draagvlak in Den Haag voor een hogere AOW-uitkering ‘pikant’.
‘Armoede onder ouderen komt in Nederland nauwelijks voor. De coronacrisis zorgt vooral voor een stijging van armoede onder jongvolwassenen en gezinnen.’
En: nog niet zo lang geleden werd gewaarschuwd dat door de vergrijzing het staatspensioen onbetaalbaar dreigde te worden.
Podcast met Martin Visser in “De Telegraaf”’
Ik begrijp de woede over de pensioenen’
Updated 30 jan. 2021
Het pensioenstelsel maakt mensen soms woedend. Martin Visser en Herman Stam staan in de podcast Kwestie van Centen uitgebreid stil bij de voor- en nadelen van het huidige en nieuwe pensioenstelsel. Volgens Visser is de teleurstelling begrijpelijk als mensen hun pensioenen zien afnemen:
„De pensioenpotten zitten vol, prijzen stijgen en toch zien mensen dat hun pensioen niet wordt verhoogd. Dat begrijpen ze niet en zorgt voor woede.” Visser stelt dat dit een van de belangrijkste redenen is waarom we overgaan op een nieuw stelsel, maar hij waarschuwt dat dit niet zonder risico’s is. Verder mogen in de podcast luisteraars hun pensioenvragen op Visser afvuren. Hij legt uit wat het nieuwe pensioenstelsel betekent per generatie en waarom het terecht is dat er grote pensioenzorgen zijn bij zzp’ers en flexwerkers.
Bekijk hier de uitzending van NPO Stand van Nederland over Pensioenen
en ontdek hoe het laatste bastion van de verzorgingsstaat, de arbeidsvoorwaarde collectief en solidair PENSIOEN, wordt onderuitgehaald!
Uitgezonden op 28-01-2021
Waardoor pensioenhervormingen zo vaak mislukken:
lessen voor Nederland
FD 25-01-2021
Het Nederlandse pensioenstelsel, goed voor zo’n €1600 mrd en miljoenen pensioenen, gaat op de schop. Wat kan Nederland leren van andere landen, die eerder hun stelsels weer op de tekentafel legden? ‘Pensioenhervormingen mislukken vaak of verzanden in doormodderen.’
Miljoenen pensioenen in gevaar: ‘Kans op kortingen wordt heel reëel’
AD 20-01-2021
De pensioenen van miljoenen Nederlanders zijn in gevaar. Door de lage rente en strengere regels dreigen de komende jaren kortingen op vele pensioenen, waarschuwen ABP en PMT, twee van de grootste pensioenfondsen van Nederland.
Vakbonden hebben veel invloed in bestuur pensioenfondsen, én in orgaan dat bestuur controleert
Dagblad TROUW 18-01-2021
Vakbonden hebben veel invloed in zowel het bestuur van pensioenfondsen, als in het orgaan dat het bestuur controleert. Foute boel, vinden critici.
Pensioenakkoord: krijgen gepensioneerden recht op bezwaar tegen overstap naar nieuw pensioenstelsel?
Gepensioneerden moeten beter bezwaar kunnen maken tegen de omzetting van hun pensioen naar het nieuwe pensioenstelsel. Dat zeiden hoogleraren pensioenrecht Lutjens en Van Meerten afgelopen woensdag tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer over het pensioenakkoord. Beiden vinden het kwetsbaar dat het individueel bezwaarrecht voor gepensioneerden verdwijnt.
De verplichte deelname in een bedrijfstakpensioenfonds zou in gevaar kunnen komen voor de meer individuele variant van het nieuwe pensioencontract.
Volgens Gijs van Dijk (PvdA) is er nog extra juridisch graafwerk nodig. CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt vraagt Lutjens en Van Meerten hun bezwaren en mogelijke oplossingen binnen twee weken op papier te zetten.
Bij de uitwerking van het pensioenakkoord is afgelopen juni afgesproken het zogeheten individuele bezwaarrecht van deelnemers te schrappen voor de duur van de overgangsperiode naar het nieuwe pensioenstelsel. Hiervoor in de plaats komt een collectief bezwaarrecht van het verantwoordingsorgaan of het belanghebbendenorgaan in geval van invaren. Het bezwaarrecht schrappen kan een aantasting van het eigendomsrecht van deelnemers zijn en daartegen kan een deelnemer altijd procederen. Er zijn echter omstandigheden waaronder aantasting van het eigendomsrecht wel is toegestaan, maar dan moet er een goede afweging zijn gemaakt en er mag geen sprake zijn van een wezenlijke benadeling. Om dit juridische risico te mitigeren is in het pensioenakkoord het collectief bezwaarrecht opgenomen.
Bron: Financieel Dagblad
Pensioenakkoord zorgt niet voor beter pensioenstelsel
- Bernard van Praag
Het lijkt erop dat vrijdag 12 juni j.l. de kogel door de kerk is gegaan. Minister Koolmees gaf feestelijk kennis van de geboorte van zijn kindje: het pensioenakkoord. Nu past ons enige slag om de arm, aangezien ook in juni 2019 we een dergelijke plechtigheid zagen. Ook nu is uit de krantenberichten niet goed af te leiden wat het akkoord precies behelst. Sommigen stellen dat er nog een aantal harde noten moeten worden gekraakt voordat van een operationeel akkoord kan worden gesproken. Emeritus hoogleraar Bernard van Praag bespreekt welke impact het nieuwe pensioenakkoord kan hebben.
Op 20 mei 2020 verscheen in de Volkskrant dit artikel. Het heet “Wordt alles beter met het nieuwe pensioenstelsel? Negen vragen (en antwoorden) “
Het artikel heeft meer weg van reclame voor het afschaffen van het oude pensioenstelsel dan het geven van objectieve informatie. Het had zo door minister Koolmees geschreven kunnen zijn. Volg onderstaande link en lees het hele artikel.