Geachte heer van Praag,
Met genoegen en instemming heb ik het artikel in de Volkskrant van heden “Breng beste pensioenstelsel niet om zeep voor een casinopensioen” gelezen. Als gepensioneerde en voormalig (vorige eeuw) lid van het directieteam ABP Onroerend Goed heb ik mij al geruime tijd verzet tegen de idioterie rondom de pensioenen, in het bijzonder de dekkingsgraad en de rekenrente.
Al ruim voor de totstandkoming van het pensioenakkoord heb ik getracht hierover te publiceren, helaas mislukt. Onderstaand treft u dit artikel aan. Wellicht heeft u hier iets aan.
Wat betreft de huidige economische malaise in het kader van Corona het volgende.
De overheid pompt veel geld in de economie om bedrijven te laten overleven. Toch zie je grote terughoudendheid bij de consument om te besteden. De gepensioneerden hebben door het langdurig ontbreken van indexatie koopkracht verloren. Door weer te indexeren geeft dat de economie een push. Beter nog zou zijn in 1 keer de achterstallige indexering uit te keren, samen met flankerend beleid opdat dit geld ook uitgegeven wordt, bijvoorbeeld door verruiming van het schenkingsrecht.
Terecht geeft u aan dat de reserves van de pensioenfondsen groot zijn. Ik hoor al geluiden dat de pensioenfondsen maar eens een deel van de overheidsmaatregelen moeten financieren. Dat zal dan ongetwijfeld tegen een zeer laag lange termijn rendement moeten, slecht dus voor de pensioenpotten. De bovenomschreven indexering levert weliswaar op korte termijn een daling van de dekkingsgraad op, maar daar staat tegenover dat door de directe stimulering van de economie deze gelden op termijn weer terugvloeien naar de fondsen.
Met vriendelijke groet,
Lex Rietveld
Pensioenen: Lof der Zotheid op herhaling
In 1511 publiceerde Erasmus zijn hekeldicht “Lof Der Zotheid”. Nu, 5 eeuwen later, heeft de zotheid in het pensioendebat wederom toegeslagen.
Ineens was de geest uit de fles : het gaat slecht met de pensioenfondsen, de rente is weer gedaald, de rekenrente en de dekkingsgraad daardoor omlaag, pensioenen moeten gekort worden, de premies omhoog. Deze mantra wordt elke maand maar weer gepredikt door alle geledingen; van overheid , de Nederlandse Bank, Pensioenfondsen, economen, tot aan het journaille toe.
Maar… de pensioenfondsen hebben helemaal geen probleem, de boekhouders onder ons maken er een probleem van, veroorzaakt door een verkeerde inschatting van het rendement op lange termijn. Erasmus schreef al “Spitsvondige Theologen…zozeer wemelen ze van pas bedachte woordjes en wonderbaarlijke uitdrukkingen”. Nu hebben we het over rekenrente, Ultimate Forward Rate, First Smooting Point, Financieel toetsingskader etc.
Maar in feite wordt op dit moment het rendement op lange termijn ingeschat op basis van korte termijn effecten: de huidige, de door de ECB gemanipuleerde lage marktrente. Wie verzint het om een lange termijn belegger af te rekenen op de waan van de dag?
De huidige lage inschatting van het lange termijn rendement staat ook in geen enkele verhouding met het feitelijke lange termijnrendement.
De pensioenfondsen hebben een 20 jaars gemiddelde van 7/8% gerealiseerd. Een tussentijdse dip, ook al duurt die enkele jaren, kan moeiteloos opgevangen worden.
Het verwachte rendement wordt nu gebaseerd op alleen vastrentende waarden. Pensioenfondsen hebben gemiddeld ca 35% belegd in obligaties e.d. Een deel daarvan is belegd in het buitenland/buiten de eurozone met andere renteniveaus. Een deel bestaat uit eerder ingekochte obligaties met een hogere couponrente. Mijn inschatting is dat slecht 10/15% direct in relatie gebracht kan worden met de huidige rentestand.
Overigens dient er zich hier een bijzonder fenomeen aan: stel dat straks de rente weer gaat stijgen, dan worden de vastrentende waarden die nu tegen lage couponrente ingekocht zijn minder waard terwijl tegelijkertijd, op basis van de huidige rekenmethodiek, de rekenrente en dus de dekkingsgraad juist gaat stijgen.
Met de huidige rekenmethodiek zou nog te leven zijn ware het niet dat het effect van de rekenrente op de dekkingsgraad onevenredig groot is. 1% punt verschil in rekenrente levert een verschil op van 12% punt dekkingsgraad.
Maatschappelijke en sociale onrust.
Erasmus schreef “Door de zotheid komen oorlogen…Wat is er zotter dan om welke redenen ook een strijd aan te gaan van dien aard dat beide partijen er meer nadeel dan voordeel van ondervinden?”
Die strijd is nu al in volle gang. Niet verwonderlijk als de strijdende partijen denken dat de pensioenruif steeds kleiner wordt.
Jongeren beweren dat de gepensioneerden al het geld aan het verbrassen zijn en de ouderen beweren dat wat hen toekomt gestolen wordt.
Hetzelfde debat is gaande tussen werkenden en gepensioneerden.
Koortsachtig wordt er nu gezocht naar aanpassing van het pensioenstelsel zoals een persoonlijke pensioenopbouw en het loslaten van het solidariteitsprincipe. Er zitten wellicht een paar interessante ideeën bij om het stelsel te optimaliseren, maar het zijn geen oplossingen voor een niet bestaand probleem.
Onbegrijpelijk is ook de houding van de Overheid. Zij zegt er alles aan te doen om het consumentenvertrouwen te laten stijgen. Het steeds maar weer suggereren dat ons pensioenstelsel op springen staat en te dreigen met daling van de pensioenen en stijging van de premies is daarbij een prima instrument.
Er dreigt in de toekomst nog een ander probleem. De huidige (kunstmatig) lage rentestand zal ongetwijfeld weer gaan stijgen. Zoals al eerder aangegeven zal daardoor de dekkingsgraad exploderen. Daarmee wordt de kat om het spek gebonden. Graaien in de kas van de pensioenfondsen is van alle tijden.
Oh gij Overheid, Nederlandse Bank, Pensioenfondsen, vakbeweging, economen, media, etc. etc. waarom heeft u het zo ver laten komen?
De zotheid voorbij
Gooi het pensioenkind niet met het badwater weg, solidariteit is een te groot goed om te verkwanselen.
Keer terug naar het oude systeem van vaste rekenrente, dat geeft stabiliteit, voorkomt toename maatschappelijke onrust en herstelt het consumentenvertrouwen.
Gedraag je als lange termijn belegger en laat je niet meeslepen door de waan van de dag.
Beoordeel pensioenfondsen op elementen als kwaliteit bestuur/omvang van de portefeuille/spreiding/lange termijn resultaat/samenstelling pensioengerechtigden.
Stel per fonds de benodigde dekkingsgraad vast om risico’s in de toekomst af te dekken.
Oh gij Overheid, Nederlandse Bank, Pensioenfondsen, vakbeweging, economen, media, etc. etc. keer terug op uw schreden!
Drs (A)lex Rietveld, gepensioneerd, voormalig lid directieteam ABP Onroerend Goed
